කොවිඩ් 19ට එරෙහිව එක්සත් රාජධානිය තුළ මහා පරිමාණයෙන් සායනික අත්හදා බැලීම් සිදු කළ අලුත් එන්නතක් 89.3%ක සාර්ථකත්වයක් පෙන්නුම් කරයි.
මෙම එන්නත හඳුන්වා දී ඇත්තේ නොවාවැක්ස් (Novavax) නමිනි.
එක්සත් රාජධානියෙන් හමුවූ නව කොරෝනාවෛරස් මාදිලියට එරෙහිව ඵලදායී වූ බවට සනාථ වී ඇති පළමු එන්නත මෙය බව බීබීසීයේ වෛද්ය වාර්තා සංස්කාරක ෆර්ගස් වොල්ෂ් පැවසීය.
ඊසානදිග එංගලන්තයේ රසායනාගාරයක නිෂ්පාදනය කෙරෙන මෙම නව එන්නතේ මාත්රා මිලියන 60ක් මේ වන විටත් එක්සත් රාජධානිය ඇනවුම් කර තිබේ.
මේ අතරතුර, එක් වතාවක් පමණක් ලබා දියයුතු කොවිඩ් එන්නතක් Janssen සමාගම විසින් නිපදවනු ලැබ ඇති අතර එහි සාර්ථකත්වය 66%ක් බව සායනික අත්හදා බැලීම් වලින් සනාථ වී තිබේ.
Janssen සමාගම අයත් වන්නේ Johnson & Johnson සමුහ ව්යාපාරයට ය. මෙම එන්නත දෙවතාවක් ලබාදීමෙන් ශරීරයට හානියක් වේද නැතහොත් ඉන් දීර්ඝ කාලීන ආරක්ෂාවක් සපයා ගත හැකි වේද යන්න පිළිබඳව ඔවුහු දැන් පරීක්ෂණ කරමින් සිටිති.
ඔවුන්ගේ මුලික සොයාගැනීම් අනුව පෙනී ගොස් ඇත්තේ එක් මාත්රාවක් පමණක් ලබා දුන්, අසාධ්ය තත්ත්වයේ පසුවූ රෝගීන්ගෙන් 85%ක් සුවය ලබා ඇති බවය.
කෙසේ නමුත්, Novavax සහ Janssen යන එන්නත් දෙකම මහ ජනතාවට ලබා දීමට ප්රථම ඖෂධ නියාමන අධිකාරින් විසින් අනුමත කරනු ලැබිය යුතුය.
මේ වන විට කොවිඩ් එන්නත් තුනකට එක්සත් රාජධානිය අනුමැතිය ලබා දී තිබේ. ඔක්ස්ෆර්ඩ් සරසවිය සංවර්ධනය කළ එන්නත, ෆයිසර් එන්නත සහ මොඩර්නා එන්නත එම එන්නත් වර්ග තුනයි.
Novavax එන්නත දෙවරක් ලබා දෙමින් සිදුකළ තුන්වන අදියරේ අත්හදා බැලීම්වලින් සනාථ වී ඇත්තේ 89.3%ක ප්රතිශතයක් කොවිඩ් 19 රෝගයෙන් ආරක්ෂා කෙරුණු බව සහ 86%ක් නව මාදිලියේ වෛරසයෙන් ආරක්ෂා කෙරුණු බවය.
මෙහි තුන්වන අදියරේ අත්හදා බැලීමට වයස අවුරුදු 18ත් 84ත් අතර වන පුද්ගලයන් 15,000ක් යොදා ගෙන ඇති බව එක්සත් ජනපදයේ Novavax සමාගම පැවසීය. ඉන් 27ක් වයස අවුරුදු 65ට වැඩි පුද්ගලයන් ය.
මෙම එන්නත දකුණු අප්රිකාවේ ද අත්හදා බලා තිබේ. එහිදී ලැබුණු ප්රතිඵල අනුව, HIV ආසාදනයට ලක් නොවූ පුද්ගලයන්ගෙන් 60%කට මෙම එන්නත මගින් ආරක්ෂාවක් ලැබී තිබේ.
මෙම එන්නත අනුමත වුවහොත් කොරෝනා වෛරසය “පරාජය කිරීම සඳහා එය තවත් ආයුධයක්” කර ගත හැකි බව මහා බ්රිතාන්යයේ සෞඛ්ය ඇමති මැට් හැන්කොක් පැවසීය.
නමුත් එය කවදා අනුමත වේද යන්න තවමත් පැහැදිලි නැත.
එක්සත් රාජධානිය තුළ සොයා ගැනුණු කොරෝනාවෛරසයේ නව මාදිලියට එරෙහිව මෙම එන්නත හොඳින් ක්රියා කිරීම නිසා ඒ පිළිබඳව වැඩි බලාපොරොත්තු තබා ගත හැකි බව එම පර්යේෂණ කණ්ඩායමේ ප්රධානි මහාචාර්ය පෝල් හීත් පැවසීය.
එක්සත් රාජධානියේ ජනගහනයෙන් මිලියන 7.4කට කොවිඩ් 19ට එරෙහි පළමු එන්නත් මාත්රාව මේ වන විට ලබා දී ඇති බව නිල සංඛ්යා ලේඛන සඳහන් කරයි.
ෆයිසර් සහ මොඩර්නා යන එන්නත් දෙකම හැඳින්වෙන්නේ mRNA (Messenger RNA) එන්නත් ලෙසිනි. ඒවා තනා ඇත්තේ දුර්වලකරන ලද හෝ අක්රිය කරන ලද වෛරසයේ අනුඛණ්ඩයක් යොදා ගෙන නොවේ. ඒ වෙනුවට වෛරසයේ ජාන කේතයේ (genetic code) කොටසක් භාවිත කර තිබේ.
එමගින් සිදු කෙරෙන්නේ, කෝවිඩ් 19 ඇතිකරවන වෛරසයේ මතුපිට පවතින ‘ස්පයික් ප්රෝටීනය’ තැනීමට ඔබේ සිරුරේ සෛල පෙළැඹවීමයි. එම ප්රෝටීනයට ප්රතිචාර දක්වමින් ඊට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා අවශ්ය ප්රතිදේහ තැනීමට ඔබේ ප්රතිශක්තිකරණ පද්ධතිය ක්රියාත්මකවේ.
කෝවිඩ් 19ට එරෙහි ඔක්ස්ෆර්ඩ් එන්නත තනා ඇත්තේ තවත් වෙනස් ක්රමවේදයක් භාවිත කරමිනි.
මෙහිදී සිදු කෙරුණේ, චිම්පන්සියන්ට ලබා දෙන සාමාන්ය සෙම්ප්රතිශ්යා වෛරසයකට, කෝවිඩ් 19 ඇතිකරවන වෛරසයේ ජාන කේතයෙන් කොටසක් එකතු කිරීමය.
එන්නතක් යනු කුමක්ද?
එන්නතකින් සිදු කෙරෙන්නේ වෛරසයකට, ආසාදනයකට හෝ රෝගයකට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා ඔබේ ශරීරය සූදානම් කිරීමයි.
එන්නතක අඩංගු වන්නේ රෝගය ඇතිකරවන ජීවියාගේ අක්රිය හෝ දුර්වල කරන ලද කොටසකි. නැතහොත් එම ජීවියා ශරීරගත වූ විට ඇතිකරවන බලපෑමට සමාන බලපෑමක් ඇතිකරවන ලෙස සැලසුම් කරන ලද, එකී ජීවියාගේ අනු පිටපතකි.
එය ශරීරගත කළ විට ආක්රමණිකයෙකු ඇතුළු වී ඇති බව සිරුර හඳුනා ගෙන ඊට එරෙහිව සටන් වැදීම සඳහා ප්රතිශක්ති පද්ධතිය ක්රියාත්මක වේ. එහිදී ඊට අදාළ ප්රතිදේහ ශරීරය තුළ නිපදවේ.
එම ක්රියාවලිය සිදු වීමෙන් පසුව එකී ජීවියා නැවත ශරීරගත වුවහොත් එම ආක්රමණිකයා පහසුවෙන් හඳුනාගෙන ඊට එරෙහිව සටන් කිරීම සඳහා සිරුර සූදානම් ය. ඊට අවශ්ය සෙබළුන් ලෙස ක්රියා කරන ප්රතිදේහ ද සිරුරේ පවතී.
එහිදී ඔබට සම්පූර්ණයෙන් ම රෝගය වැළඳීම වලක්වන අතර එම ආගන්තුක ජීවියාගෙන් දරුණු බලපෑමක් සිදුවීමට පෙර එය විනාශ කර දැමීමට ඔබේ ශරීරයේ පවතින ප්රතිශක්තිකරණ පද්ධතියට හැකියාවක් ලැබෙනු ඇත.
text by bbc sandesaya
