කාන්තාවන් ලිංගික හිංසනය හා පහරදීම් වලින් ආරක්ෂා කර ගැනීම ඉලක්ක කර වෙළෙඳපොළට දිනෙන් දින නොයෙකුත් උපකරණ හදුන්වා දෙමින් පවතී. එහෙත් මෙම උපකරණවලට හිංසනයට පත්වූ කාන්තාවන්ගේ ප්‍රතිරූපය නැවත ගොඩනැගිය හැකිද?
උදෑසන පහට රැකියාව සඳහා පිටත්වන ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රා සෙරෙනෙක් “පාළු කාර්මික ප්‍රදේශයක්” හරහා ගමන් කළ යුතුය.
ජර්මනියේ ජීවත් වන හතලිස් අට හැවිරිදි ඇය මෙසේ පැවසුවාය “මම වෙළෙඳ සහායිකාවක්. ඒක නිසා උදේ පාන්දරම වැඩ කරන්න පටන්ගන්නවා.”
“එතන මිනිසුන් දෙදෙනෙක් හිටගෙන හිටියා” යැයි එදින සිද්ධිය සිහිපත් කරමින් ඇය පැවසුවාය. ඔවුන් දෙදෙනාව පසු කර බයිසිකලයෙන් පැද යනවාත් සමග ක්ෂණිකයෙන් ක්‍රියාත්මක වූ එක් අයෙක් පිටෙහි එල්ලා තිබූ බෑගයෙන් ඇද ඇයව බිම හොවා ඇත.
ඊළඟ මොහොතේ ලිංගික ප්‍රහාරයකට ලක් වේ යැයි බියෙන් සිටි ඇය “ලණුව අදින්න ඇලෙක්ස්! ඔයා ඉක්මනට ලණුව අදින්නම ඕනෙ!” යැයි තමන්ටම කියාගත්තාය.
වෙඩි නොවදින රෙදි වර්ගයකින් සාදන ලද කැපුම් ප්‍රතිරෝධී රැහැන් දෙකක් මගින් සක්‍රීය වන ධ්වනියක් ජනිත කරන කොට යට කලිසමක් ඇය එම අවස්ථාවේ ඇඳ සිටියාය.
Image copyrightSAFE SHORTS“මගේ හදවතේ ගැස්ම වේගවත් වුණා. හැබැයි කොහොමහරි මම ලණුව ඇදලා අනතුරු ඇගවීමේ නලාව ශබ්ද කළා. ඒ සද්දේ කොයිතරම් වැඩිද කියනවනම්, අර පුද්ගලයන් දෙදෙනාම එතැනින් පලා ගියා.”
යම් කෙනෙකුගේ ඇඟලුම් බලහත්කාරයෙන් ඉවත් කිරීමට උත්සාහ කරන විට මෙම ආරක්ෂිත කලිසම්වල සවිකර ඇති අගුල සහ අනතුරු ඇඟවීමේ නලාව ස්වයංක්‍රීයව ක්‍රියාත්මක වේ.
තම පෞද්ගලික අත්දැකීමක් මුල් කරගෙන මෙම ආරක්ෂිත කොට කලිසම් (Safe Shorts) වර්ගය නිෂ්පාදනය කිරීමට පෙළඹුණු බව මෙම නව නිර්මාණයේ හිමිකාරියවන සැන්ඩ්‍රා සීල්ස් පැවසුවාය.
දිනක් ව්‍යායාම අවසන් කර ආපසු යමින් සිටින අතරතුර පුද්ගලයන් තිදෙනෙක් ඇය පසුපස පැමිණියහ. ඉන් එක් අයෙකු ඇයව එකවරම බිමට තල්ලු කර අල්ලා ගත් අතර අනෙක් පුද්ගලයා ඇයගේ කලිසම ඉවත් කිරීමට වෙර දරා ඇත.
“තුන්වෙනි කෙනාගේ අරමුණ කුමක්ද කියා ඔබට සිතා ගන්න පුළුවන්” යැයි සීල්ස් පැවසුවාය.
Image copyrightSANDRA SEILZ“ඒත් මම වාසනාවන්තයි, සිද්ධිය දුටු කෙනෙක් ඔහුගේ බල්ලා ඔවුන් දෙසට අතහැර දැමූ විට අර පුද්ගයන් තුන්දෙනා පලා ගියා.”
ලොව වටා සිටින බොහෝ කාන්තාවන් මෙවැනි සිද්ධිවලට මුහුණ දීම හේතුවෙන්, එවන් අඩම්තේට්ටම් වලින් ආරක්ෂා වීම සදහා පෞද්ගලිකව පරිහරණය කළ හැකි උපකරණ නිර්මාණය කිරීමට බොහෝ සමාගම් උත්සුක වෙමින් සිටී.
“සාමාන්‍යයෙන් වෙළෙඳුන් ජනප්‍රිය නිෂ්පාදන විකිණීමට උනන්දු වන නිසා වෙළෙදපොළෙහි දක්නට ලැබෙන්නේ ඒක වගේ නිෂ්පාදන” ඕවුම් සමාගමේ පරීක්ෂණ විශ්ලේෂකයෙකු වන රිශී කාවුල් පැවසුවාය.
“ඔබ උපාංගයේ ඇති බොත්තමක් තද කළ සැණින් කළින් තෝරාගත් සම්බන්ධතා වෙත GPS තාක්ෂණය ඔස්සේ ඔබ සිටින ස්ථානය දැනුම් දෙනවා, සමහර අවස්ථාවලදී නලා ශබ්දයක්ද නිකුත් කරනවා.” ඇය තවදුරටත් පැවසුවාය.
නිදසුනක් වශයෙන්, ඉන්දියාවේ නව සමාගමක් වන ලීෆ් වෙයාරබල්ස් විසින් නිර්මාණය කරන ලද පෙන්ඩනයේ හදිසි අවස්ථාවක ක්‍රියාත්මක කළ හැකි ආරක්ෂක බොත්තමක් සවි කර ඇත. මෙය ජංගම දුරකථනයේ ඇති මෘදුකාංගයකින් (app) එකකින් පාලනය වේ.
Image copyrightSAFERඑක් සන්ධ්‍යාවක මිතුරෙකු හමුවීම සදහා නව දිල්ලියේ ප්‍රදේශයක ඇවිද යමින් සිටි විසි හතර හැවිදිරි ටාන්යා ගැෆ්නිට මෙම උපාංගය ප්‍රයෝජනවත් විය.
“මගේ පිටුපසින් කව්රු හරි එනවා කියලා මට සැක හිතුණා. මම හැරෙන සෑම පාරකටම ඔහුත් හැරෙන්න ගත්තා” යැයි සිද්ධිය නැවත සිහි කරමින් ටාන්යා පැවසුවාය.
“මම ගැහැණු කෙනෙකු හෝ පොලිස් නිලධාරියෙකු හමුවේවි යැයි අපේක්ෂා කළා”
නමුත් කිසිවෙකු පෙනෙන්නට සිටියේ නැත.
වහා පෙන්ඩනයේ ඇති බොත්තම තද කළ ඇය “භාරකරුවන්” ලෙස ඇප් එකෙහි ඇතුළත් කර ඇති සියලු දෙනාටම
අනතුරක් ලෙස ඇගවීමේ සංඥාවක් නිකුත් කළාය. ඇයගේ දෙමව්පියන්ට සහ සමීපතම මිතුරන් දෙදෙනෙකුට මෙම සංඥාව නිකුත් විය.
“වාසනාවට, මට කතා කරපු පළවෙනි කෙනා වෙළෙඳපොළේදී මම මුණ ගැහෙන්න සිටි මගේ යාළුවා, එයා ඒ වන විටත් GPS හරහා මම සිටින තැන සොයාගෙන එනවා කියල කිව්වා” ඇය පැවසුවාය.
ඒ අතර, මා පසුපසින් පැමිණි පුද්ගලයා වෙනත් දිශාවකට ගමන් කළේය. නමුත් ” අදටත් ඒ ඇති වුණ භීතිය මට දැනෙනවා” ටාන්යා පැවසුවාය.
Image copyrightALAMYනිම්බ් (Nimb) යනු හදිසි අවස්ථාවකට මුහුණ දෙන කාන්තාවන්ට භාවිත කළ හැකි තවත් උපාංගයකි. එය ක්‍රියාත්මක කිරීමෙන් පසු පෙර තෝරාගත් සියල්ලන්ටම සහ හදිසි සේවා අංශවලට ද සංඥාවක් නිකුත් කරයි.
නිම්බ් සමනිර්මාතෘ කැති රෝමා 17 වසරකට පෙර අපාරධකරුවෙකුගේ ගොදුරක් බවට පත් විය. ඇය සමග සංවාදයේ යෙදීමට උත්සාහ කළ පුද්ගලයෙකු ඇය පිළිතුරු නොදුන් විට උදරයට පිහියෙන් ඇනීමෙන් බරපතල තුවාල ලැබුවාය.
ඇය අසළ තිබූ ගොඩනැගිල්ලක සිටි පිරිසෙන් උදව් ඉල්ලා සිටියාය. නමුත් මෙම අවස්ථාවේ නිම්බ් වැනි උපකරණයක් ඇය සතුව තිබුණේනම් ඉතා ඉක්මනින් උදව් ලබා ගැනීමට තිබූ බව ඇය පැවසුවාය.
රිවෝලා ලෙස නම් කර ඇති උපකරණයෙන් තමන්ගේ ආදරණීයන් ගැන “සොයා බැලීමට” හැකිය. එහි ඇති බොත්තම එක් වරක් තද කිරීමෙන් තමන් ආරක්ෂාකාරීව නිවසට පැමිණි බවට දැන්විය හැකි අතර එය තුන් වරක් තද කිරීමෙන් “උදව් අවශ්‍යයි” ලෙස අන් අයට සංඥාවක් නිකුත් කරයි.
ඔක්සි සමාගම විසින් නිර්මාණය කරන ලද Blinc (බ්ලින්ක්) පෙර සදහන් කළ උපකරණවලට වඩා වැඩි තාක්ෂණික අංගෝපාංගවලින් සමන්විතය. එහි ඇති “සිරුරට සවි කෙරෙන කැමරාවේ” සිද්ධිය පටිගත වන අතර, ආලෝකයක් සමග අනතුරු ඇඟවීමේ නලාවක් නාදවෙමින්, අන් අයට පණිවිඩයක් නිකුත් කරයි.
ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානයට අනුව, ලොව පුරා කාන්තාවන් තිදෙනෙකුගෙන් එක් අයෙකු කිසියම් ආකාරයේ ශාරීරික, හෝ ලිංගික නැතිනම් ඒ දෙයාකාරයේම පහරදීමක අත්දැකීම් ලබා ඇත. කාන්තාවන්ගේ ඝාතනවලින් පහෙන් තුනකට ආසන්න ප්‍රමාණයක් සිදු කර ඇත්තේ ඔවුන්ගේ සහකරුවන්ය..
මෙම ආරක්ෂිත උපකරණවලින් කළ හැකි දේ සීමාසහිත බව සමහර කාන්තාවන් විශ්වාස කළත්, බොහෝ අයට සිදුවන්නට ගිය අනතුරු වළක්වා ගැනීමට මෙම ආරක්ෂණ උපකරණ සමත් වී ඇත.
“ආරක්ෂාව වැඩි දියුණු කිරීමට සහ ලිංගික හිංසනය වැලැක්වීමට උදව් කළ හැකි ඕනෑම දෙයක් අපි සාදරයෙන් පිලිගන්නවා” යනුවෙන්, The Survivors Trust (ද සර්වයිවර්ස් ට්‍රස්ට්) හි ප්‍රධාන විධායක නිලධාරී ෆේ මැක්ස්ටේඩ් පැවසුවේය. මෙය එක්සත් රාජධානිය පුරා ස්ත්‍රී දූෂණ හා ලිංගික අපයෝජනයට ලක් වූ කාන්තාවන් සදහා උපකාරක සේවා සපයන ආයතන 130කින් යුතු සංවිධානයකි.
“හැබැයි එවැනි තාක්ෂණයක් අවභාවිත කළ හැකියි. හැකරුන්ට මෙයට ඇතුළු වී යම් කෙනෙකු ලුහු බැඳීමටද පුළුවන්” යැයි ඇය අනතුරු ඇගවූවාය.
Image copyrightPAUL TERRIEආරක්ෂක කොට කලිසම් වැනි නිපැයුම් පිළිබදව මැක්ස්ටේඩ් තම කනස්සල්ල පල කර සිටින්නේ “කාන්තාවකට තමාවම ආරක්ෂා කර ගැනීමට නොහැකි කෙනෙක් ලෙස සිතෙන්න පුළුවන්. ආරක්ෂා වීමට වඩා ඇය පසුවන්නේ බියකින්” යැයි සදහන් කරමිනි.
“කාන්තාවන් අගුලු දමා ඇති ඇඳුම් ඇඳිය යුත්තේ ඇයි?” ඇය අසා සිටියාය.
එහෙත් ඇලෙක්සැන්ඩ්‍රා චෙරෙනෙක් පවසා සිටින්නේ වෙනත් දරුණු දෙයක් වීමට පෙර ආරක්ෂක කලිසම ඇයව මුදවා ගත් බවය.
“කෙනෙකු මට පහර දෙන බරපතල අවස්ථාවක මට ආරක්ෂාවක් අවශ්‍යයි” ඇය පැවසුවාය.
නමුත් රිෂී කාවුල් පවසන්නේ තාක්ෂණයේ දියුණුවත් සමග මෙවන් පැළඳිය හැකි උපකරණවල අවශ්‍යතාව ඉතා සුළු වෙළෙඳපොළකට සිමාවනු ඇති බවය. මේ සියලු ක්‍රියාකාරීත්වයෙන් යුතු ජංගම දුරකතන ඇප් ඇති අතර දුරකථනය වේගයෙන් සෙලවීමෙන් හෝ එයට අණ කිරීමෙන් අන් අයට පණිවිඩයක් යැවීමේ හැකියාවක් ඇත.
තාක්ෂණය පිළිබද බලාපොරොත්තු තබා ගන්නවාට වඩා කාන්තාවන් දැනුවත් කිරීම යෝග්‍ය බව මැක්ස්ටේඩ්ගේ අදහසය.
“මේ අපරාධකාරයන්ට කාන්තාවන්ගේ කැමැත්ත සහ ඔවුන්ට ගෞරව කිරීම උගන්වන්න පුළුවන් තාක්ෂණික විසඳුම් තිබෙනවද?” ඇය අසා සිටින්නීය.
