පියයුරු පිළිකා’ යනු පියයුරු වල පටක වල පිළිකා සෛල ඇති වන රෝගයකි. පියයුරු සෛල වලින් ආරම්භ වී පියයුරු පිළිකාව මගින් අවට පටක විනාශ කර ශරීරයේ අනෙකුත් කොටස් වලටද ව්‍යාප්ත විය හැකිය.
කාන්තාවකට (විරල වශයෙන් පිරිමියෙකුට පවා) පියයුරු පිළිකා වැළඳීමේ අවදානම වැඩි කළ හැකි හෝමෝන, ජීවන රටාව සහ පාරිසරික සාධක පර්යේෂකයන් විසින් හඳුනාගෙන ඇත.
පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ පළමු රෝග ලක්ෂණය වන්නේ පියයුරු ප්‍රදේශය වටා ඇති තද ගැටිත්තකි. මෙය කාන්තාවකගේ ඔසප් චක්‍රයට සම්බන්ධ නොවිය හැකිය.
වෛද්‍යවරුන් ගණන් බලා ඇති පරිදි පියයුරු පිළිකා රෝගීන්ගෙන් 5-6% කට වැඩි ප්‍රමාණයක් පවුල් පරම්පරාවන් හරහා සම්ප්‍රේෂණය වන ජාන විකෘති වලට සම්බන්ධ වේ.
පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කළ හැකි තවත් පොදු සාධක නම් තරබාරුකම, වයස වැඩි වීම, පියයුරු පිළිකා ඉතිහාසය සහ පශ්චාත් කාලය තුළ හෝමෝන අසමතුලිතතාවයන් ය.
පියයුරු පිළිකා සාමාන්‍යයෙන් ආරම්භ වන්නේ තනපුඩුවලිනි (lobes). කාන්තාවන් හා සසඳන විට පිරිමින්ගෙන් 10%කට පමණ පියයුරු පිළිකා ඇති බව හඳුනාගෙන ඇති අතර එය තන පුඩු ප්‍රදේශයට යටින් තද ගැටිත්තක් ලෙස හඳුනාගෙන ඇත.
ජීවිතයට තර්ජනයක් වන මෙම රෝගයට විවිධ අවස්ථා තිබ‍ෙ. එය (අවමයේ සිට උපරිමය ලෙස) 0, I, II, III සහ IV වශයෙන් වර්ග කෙරේ. එහි තීව්‍රරතාව වැඩි වන තරමට රෝගියාගේ තත්වය වඩාත් බරපතල වේ.
පළමු වන (0) අදියරේදී රෝග විනිශ්චය කළ හොත් එය පාලනය කර ගැනීමට හැකියාව ලැබේ. (මෙයින් අදහස් කරන්නේ පිළිකාව පියයුරු නාලයට (කිරි නිපදවන ස්ථානයට) සීමා වී ඇති බවත්, මෙය මුල්ම අවධිය බවට පත්වන බවත්ය)
පියයුරු පිළිකා ස්වයංව හඳුනා ගැනීම සඳහා පොදු ක්‍රම කිහිපයක් තිබේ. ඒවා නම් ඔබේ පියයුරු ප්‍රදේශය වටා වේදනාකාරී ගැටිති තිබේද යන්න හෝ ඇතැම් හස්ත ව්‍යායාම වලදී දෑත් දිගු කරන විට ඔබට වේදනාවක් දැනෙනවාද යන්නයි.
පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමට හේතු
වෛද්‍ය විද්‍යාවේ හා තාක්‍ෂණයේ දියුණුවක් තිබියදීත් පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමට නිශ්චිත හේතුව පැහැදිලි නැත. පියයුර හා ප්‍රදේශයේ සෛල අසාමාන්‍ය අනුපාතයකින් ගුණ කිරීමට පටන් ගත් විට පියයුරු වල පිළිකා වර්ධනය වේ.
කාන්තාවකට පියයුරු පිළිකා වැළඳීමේ අවදානම වැඩි කරන සාධක පහත දැක්වේ:
- වයස: වයස වැඩි කිරීම පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ විශාලතම අවදානම් සාධකයයි
- ඔබේ වෛද්‍ය ඉතිහාසය: ඔබට එක් පියයුරක පිළිකාවක් තිබේ නම්, ඔබට ඇති අවස්ථා තිබේ අනෙක් පියයුරු වලද පිළිකා ඇතිවිය හැක.
- පවුලේ ඉතිහාසය: පියයුරු පිළිකාවට හේතු විය හැකි තවත් අවදානම් සාධකයක් වන්නේ පවුල් ඉතිහාසයයි. ඔබේ මව, සහෝදරිය හෝ දියණිය පියයුරු පිළිකාවක් ඇති බව හඳුනාගෙන තිබේ නම්, විශේෂයෙන් තරුණ වයසේදී, පියයුරු පිළිකා වැළඳීමේ අවදානම ද වැඩි වේ. කෙසේ වෙතත්, බොහෝ පියයුරු පිළිකා රෝගීන් පවුලේ ඉතිහාසයක් නොමැතිව ඇති බව සොයාගෙන ඇති බව සැලකිල්ලට ගත යුතුය.
- ජාන: දෙමව්පියන්ගෙන් දරුවන්ට ලබා දෙන ඇතැම් ජාන විකෘති ද පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කරයි. BRCA1 සහ BRCA2 යනු පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම බෙහෙවින් වැඩි කළ හැකි ජාන විකෘති වේ.
- විකිරණවලට නිරාවරණය වීම: විකිරණ ප්‍රතිකාර වලට නිරාවරණය වීමෙන්, විශේෂයෙන් ඔබේ පපුවට පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කරයි.
- තරබාරුකම:තරබාරුකම බොහෝ සෞඛ්‍ය රෝගවලට හේතුව පමණක් නොව පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමට ප්‍රධාන හේතුවකි.
- ඔබේ පළමු දරුවා වයසින් වැඩි වීම: වයස අවුරුදු 30 න් පසු පළමු දරුවා බිහි කිරීම පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කරයි. එසේම, කිසි විටෙකත් පිළිසිඳ නොගත් කාන්තාවන්ට පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ වැඩි අවදානමක් ඇත.
- පශ්චාත් ආර්තවහරණය වන හෝමෝන චිකිත්සාව: ඔසප් වීමේ රෝග ලක්ෂණ වලට ප්‍රතිකාර කිරීම සඳහා එස්ටජන් හා ප්‍රොජෙස්ටරෝන් වැනි හෝමෝන චිකිත්සක ඖෂධ ලබා ගන්නා කාන්තාවන්ට පියයුරු පිළිකා වැළඳීමේ අවදානම වැඩිය . මෙම ඖෂධ අත්හිටුවීම රෝගයේ අවදානම අඩු කරයි.
- මත්පැන් පානය: නිතිපතා මත්පැන් පානය කිරීම පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම වැඩි කරයි.
පියයුරු පිළිකා රෝග ලක්ෂණ
දැනගත යුතු වැදගත්ම දෙය නම් ඔබේ පියයුරු සාමාන්‍යයෙන් දැනෙන ආකාරයයි. පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ වඩාත් පොදු රෝග ලක්ෂණයක් වන්නේ පියයුරු වල ගැටිත්තක් සෑදීමයි. අක්‍රමවත් දාර සහිත පියයුරු වල වේදනා රහිත, ඝන ස්කන්ධයක් ද පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ ලකුණකි. වේදනාවක් හෝ ඔබට සැකයක් ඇතිවිය හැකි රෝග ලක්ෂණ තිබේ නම්, ඔබම පරීක්ෂා කර බලන්න.
පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ තවත් මුල් රෝග ලක්ෂණ අතර:
1. පියයුරු ඉදිමීම
2 . පියයුරු වල හෝ තනපුඩු වල වේදනාව
3. තන පුඩුව ඇතුළට හැරීම
4. තන පුඩුවෙන් ශ්‍රාවයන් බැහැර කිරීම (එය කිරි නොවේ)
5. පියයුරු සමේ හෝ තනපුඩු වල රතු පැහැය
6. සම අඳුරු වීම
7. තන පුඩු අසල හෝ පියයුරු මත වෙනත් තැනක ගැටිත්ත
8. කකුලේ ගැටිත්ත
9. පියයුරු වල හැඩය හෝ ප්‍රමාණයෙහි පැහැදිලි කළ නොහැකි වෙනසක්
10. සමෙහි පෙනුම වෙනස් වීම
11. තනපුඩු වල ඝණකම වෙනස් වීම
12. රුධිර පැල්ලම් තනපුඩු වලින් විසර්ජනය
13. අස්ථි වේදනාව
පිළිකා වැළැක්වීම
දුම්පානය නතර කරන්න- දුම්පානය පියයුරු පිළිකා පමණක් නොව වෙනත් රෝග රාශියක්ද ඇති කරයි. අද ඉවත්වීම වඩා හොඳය. එසේම දුම්පානය නතර කිරීම සඳහා වෘත්තීය සහාය ලබා ගත හැකිය.
මත්පැන් පානය සීමා කරන්න – මත්පැන් පානය කිරීමෙන් පියයුරු පිළිකා අවදානම වැඩිවේ.
ව්‍යායාම – තරබාරුකම පියයුරු පිළිකා සඳහා එක් ප්‍රධාන අවදානම් සාධකයකි. ව්‍යායාම කිරීම, සෞඛ්‍ය සම්පන්න ආහාර පුරුදු පවත්වා ගැනීම සහ ශරීරයෙන් අමතර කිලෝ ප්‍රමාණයක් කපා හැරීම පියයුරු පිළිකා ඇතිවීමේ අවදානම අවම කිරීමට උපකාරී වේ.
මව්කිරි දීම – මව්කිරි දීමෙන් පියයුරු පිළිකා අවදානම වළක්වා ගත හැකිය. ඔබ මව්කිරි දෙන තරමට පියයුරු පිළිකා අවදානම අවම කර ගැනීමේ අවස්ථාව වැඩි වේ.
නිතිපතා සෞඛ්‍ය පරීක්ෂාවන් – මුල් අවධියේදී පියයුරු පිළිකා පාලනය කිරීම ඉතා පහසු වන අතර එබැවින් නිතිපතා පියයුරු පිළිකා පරීක්ෂාවන් සඳහා යාමට උපදෙස් දෙනු ලැබේ. පියයුරු පිළිකා පරීක්ෂාව යනු ‘පිළිකාවක් බවට පත්වීමට පෙර ගෙඩියක් අල්ලා ගැනීමට ඇති හොඳම‘ ක්‍රමයයි.
ෆෙමිනා ඇසුරිණි – සකස් කළේ – තීක්ෂණ වෙළෙන්එගොඩ
