මෙය ඇත්තෙන්ම උත්ප‍්‍රාසාත්මකයි. මන්ද යත්, නිල සංඛ්‍යාලේඛනවලින් පෙනී යන්නේ ඇත්ත වශයෙන්ම කොරොන වෛරසය කාන්තාවන්ට වඩා පිරිමින්ට වඩා බරපතල ලෙස බලපාන බවයි
කොවිඩ්-19 වසංගතයෙන් වැඩිම ප්‍රතිශයක් පිරිමින් මරණයට පත් වන වාතාවරණයක් තුළ පවා කාන්තාවන්ට වඩා පිරිමින් පුද්ගලික ආරක්ෂක උපකරණ සහ මුහුණු ආවරණ පැළදීමට අකමැත්තක් දක්වන බව අධ්‍යයනවලින් හෙළි වී තිබෙනවා.
මේ සම්බන්ධයෙන් අද (19) බී.බී.සී ලෝක සේවය විශේෂ ලිපියක් පළ කළා. ලංකාවේ ද තත්ත්වය මෙයම වුණොත් සිදුවිය හැකි අවධානම නිසා අපි එම ලිපිය ඔබ වෙත ගෙන ඒමට පියවර ගත්තා.
*********
බොහෝ රණ්ඩු දබරවලින් පසුව මොනිකා දැඩි තීරණයක් ගත්තාය. ඇගේ ස්වාමිපුරුෂයා වන එඩ්වාඩෝ නැවත නැවතත් මුහුණු ආවරණයක් පැළඳීම ප්‍රතික්ෂේප කර තිබේ.
බ්‍රසීලයේ කොවිඩ් ආසාදිතයින් සංඛ්‍යාව වේගයෙන් ඉහළ යන අතර එය එක්සත් ජනපදයට පමණක් දෙවැනි වී තිබේ. මරණ අනුපාතය ද බෙහෙවින් ඉහළය. ඒ නිසා කොවිඩ් අවදානම පහහසුවෙන් බැහැර කළ නොහැකි බව මොනිකා දැන සිටියාය.
එබැවින් ඇය තීරණය කළේ නයිටෙරෝයිහි (රියෝ ද ජැනෙයිරෝ අසල 480,000 ක ජනතාවක් සිටින නගරයක්) පිහිටි පවුලේ මහල් නිවාසයෙන් ඉවත් වී ඔවුන්ගේ හත් හැවිරිදි පුතා සමඟ දෙමාපියන්ගේ නිවසට යාමටයි.
“මම ඇදුම රෝගියෙක් නිසා මම විශේෂයෙන් කොරෝනා වෛරසයට ගොදුරු විය හැකියි. නමුත් මගේ ස්වාමිපුරුෂයා සිතුවේ මා මානසික ආතතියෙන් පෙළෙන බවයි” යනුවෙන් ඇය බීබීසීයට පැවසුවාය.
“ඔහුගේ තර්කය වූයේ ඔහු නිවසින් පිටවන විට පොදු අවකාශයට (ජනතාව අතරට) නොගිය නිසා ඔහුට මුහුණු ආවරණයක් අනවශ්‍ය බවයි. ඔහු සිතුවේ නැහැ ඔහු මා සහ අපේ පුතා වැඩි අවදානමක් ඇති කරයි කියලා.”
කොවිඩ් -19 නිසා තවත් පිරිමින් මිය යති … නමුත් ඔවුන්ගෙන් වැඩි දෙනෙක් මුහුණු ආවරණ පැළඳීම ප්‍රතික්ෂේප කරති
මොනිකා සහ එඩ්වාඩෝගේ කථාව වසංගතය තුළ පුළුල් ලෙස නිරීක්ෂණය වී ඇති ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදයක් පෙන්නුම් කරයි.
අධ්‍යයනවලින් හෙළි වී ඇත්තේ පිරිමින් කාන්තාවන්ට වඩා පුද්ගලික ආරක්ෂක උපකරණ සහ මුහුණු ආවරණ පැළඳීමට අකමැති බවයි. (මෙය පෙර වසංගත වල ද දක්නට ලැබෙන ප්‍රවණතාවකි)
පුළුල් ලෙස භාවිතා වන ජෝන්ස් හොප්කින්ස් විශ්ව විද්‍යාලයේ දත්ත අනුව කෝවිඩ් -19 මිලියන 13.8 කට වැඩි පිරිසකට ආසාදනය වී 590,000 කට වඩා මිය ගොස් ඇත. දත්ත ලබා ගත හැකි රටවල් බහුතරයක, මරණ අනුපාතය පිරිමින් අතර විශේෂයෙන් ඉහළ ය.
කොරෝන වෛරසය වාතය මගින් ද සම්ප්‍රේෂණය වන බවට සාක්ෂි ලැබෙමින් පවතින හෙයින් මුහුණු ආවරණ පැළදීම අත්‍යවශ්‍ය කරුණක් බවට පත් වෙමින් තිබේ. කොවිඩ් වෛරසය වාතයේ අත්හිටවූ කුඩා අංශු මෙන්ම කැස්ස හෝ කිවිසුම් වලින් විශාල ජල බිඳිති හරහා පැතිර යා හැකිය.
වෛරසය පැතිරීම නැවැත්වීමට මුහුණු ආවරණ ප්‍රයෝජනවත් නොවන බව මුලදී යෝජනා කළ ලෝක සෞඛ්‍ය සංවිධානය මේ වන විට සමාජ දුරස්ථභාවය පවත්වා ගැනීමට නොහැකි නම් ගෘහස්ථ අවකාශයන්හි පවා මුහුණු ආවරණ පැළද සිටීමට නිර්දේශ කර ඇත.
රටවල් ගණනාවක පොදු ප්‍රවාහනයේදී සහ පොදු ස්ථානවලදී (සේවා ස්ථාන ද ඇතුළුව) මුහුණු ආවරණ පැළදීම අනිවාර්ය කර ඇත.
ඉතින්, මුහුණු ආවරණ පැළදීම කොරෝනා වෛරසයට එරෙහිව සටන් කිරීමට උපකාරී වේ නම්, පිරිමින් ඒවා පැළඳීමට අකමැත්තක් දක්වන්නේ ඇයි ? මේ සදහා විද්‍යාත්මක නිරීක්ෂණ හා යෝජනා ඉදිරිපත් වී ඇත.
පිරිමි හැසිරීම පිළිබඳ නවතම විශ්ලේෂණයක් සිදු කරන ලද්දේ මිඩ්ල්සෙක්ස් විශ්ව විද්‍යාලයේ ආර්ථික විද්‍යාව පිළිබඳ ජ්‍යෙෂ්ඨ කථිකාචාර්ය වැලෙරියෝ කප්රාරෝ සහ බර්ක්ලි හි ගණිත විද්‍යා පර්යේෂණ ආයතනයේ කැනේඩියානු ගණිතඥ හෙලීන් බාර්සිලෝ විසිනි. (Valerio Capraro, a senior lecturer in Economics at Middlesex University, and Canadian mathematician Hélène Barcelo, from the Mathematical Science Research Institute, Berkeley)
එක්සත් ජනපදයේ පුද්ගලයින් 2500කට ආසන්න පිරිසක් සමීක්ෂණයට ලක් කළ ඔවුන් දෙදෙනා විසින් සොයාගෙන ඇත්තේ පිරිමින් කාන්තාවන්ට වඩා මුහුණු ආවරණ පැළඳීමට අකමැත්තක් දක්වන බවයි. ‘‘මුහුණු ආවරණ පැළඳීම – ලැජ්ජාවකි, දුර්වලකමේ ලකුණක්” යැයි ඔවුහු සැලකූහ.
“මෙය සිදු වූයේ විශේෂයෙන් මුහුණු ආවරණය කිරීම අනිවාර්ය නොවන රටවල” යැයි වෛද්‍ය Capraro පැහැදිලි කරයි.
සමාජ ක්‍රියාකාරකම්වල යෙදී සිටියදී හෝ වෙනත් ගෘහස්ථ පුද්ගලයින් හමුවීමේදී ඇඳුම් ඇඳීමට ඔවුන්ගේ අභිප්‍රායයන් පිළිබඳව සහභාගිවන්නන්ගෙන් විමසන ලදි.
තම නිවසින් පිටත මුහුණු ආවරණයක් පැළඳීමට අදහස් කරන බව පැවසූ කාන්තාවන් ප්‍රතිශතය පිරිමින් මෙන් දෙගුණයක් පමණ විය.
“මුහුණු ආවරණයක් පැළඳීමට පිරිමින් අඩු නැඹුරුවක් දැක්වීමට එක් ප්‍රධාන හේතුවක් වන්නේ කාන්තාවන් හා සසඳන විට ඔවුන් රෝගයට ගොදුරු වීමේ අඩු ඉඩක් ඇති බව විශ්වාස කිරීමයි” Capraro පවසයි.
“මෙය ඇත්තෙන්ම උත්ප‍්‍රාසාත්මකයි. මන්ද යත්, නිල සංඛ්‍යාලේඛනවලින් පෙනී යන්නේ ඇත්ත වශයෙන්ම කොරොන වෛරසය කාන්තාවන්ට වඩා පිරිමින්ට වඩා බරපතල ලෙස බලපාන බවයි.”
කොවිඩ් -19 පැතිරීම වැළැක්වීමට උපකාරී වන මූලික සනීපාරක්ෂක පියවරයන්ගෙන් එකක් වන අත් සේදීම සඳහා පිරිමින් ද අඩු අනුකූලතාවක් දක්වන බව වෙනත් අධ්‍යයනවලින් නිරතුරුවම පෙන්වා දී ඇත. මෑත මත විමසුමකට අනුව අනුව කාන්තාවන්ගෙන් 65% ක් නිතර නිතර අත් සේදීමට යොමු වන එය පිරිමින් අතර 52%කි.
ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය දේශපාලනය තුරන් කරයි
වසංගතය අතරතුර සමහර පිරිමින් සහ කාන්තාවන් හැසිරෙන ආකාරය එක්සත් ජනපදයේ දේශපාලන සම්බන්ධතා ද දැඩි ලෙස බලපා ඇත.
ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ගේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයේ ආධාරකරුවන් මුහුණු ආවරණ පැළඳීමට ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂ ආධාරකරුවන්ට වඩා අඩු බව සමීක්ෂණ ගණනාවකින් හෙළිදරව් කරගෙන ඇත.
ජුනි 25 වන දින පිව් පර්යේෂණ මධ්‍යස්ථානය (Pew Research Center) විසින් නිකුත් කරන ලද පර්යේෂණ වාර්තාවකට අනුව ඩිමොක්‍රටික් ඡන්දදායකයින්ගෙන් 76% ක් සහ රිපබ්ලිකානුවන්ගෙන් 53%ක් තමන් වෙළඳසැල්වල සහ වෙනත් ස්ථානවලදී මුහුණු ආවරණ පැළඳ සිටින බව ප්‍රකාශ කළහ.
එහෙත් එම සන්දර්භය තුළ පවා, හැසිරීම් නිර්වචනය කිරීමේදී ස්ත්‍රී පුරුෂ භාවය වඩාත් ප්‍රබල සාධකයක් ලෙස පෙනේ: මහජන සෞඛ්‍ය ගැටලු කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ එක්සත් ජනපද රාජ්‍ය නොවන සංවිධානයක් වන කයිසර් ෆැමිලි ෆවුන්ඩේෂන් – Kaiser Family Foundation නිකුත් කළ වාර්තාවක සදහන් වන්නේ රිපබ්ලිකන් පක්ෂයට සහාය දක්වන කාන්තාවන්ගෙන් 68%ක් නිතරම නිවසින් පිටතට ගමන් කරන විට මුහුණු ආවරණ පැළද සිටින බවයි.
අවාසනාවකට මෙන් ට්‍රම්ප්ට සහාය දක්වන රිපබ්ලිකන් පිරිමින්ගෙන් 49% ක් පමණක් කියා සිටියේ පිටතට යන විට ඒවා පැළඳ සිටින බවයි.
පිරිමින්ට ඕනෑවට වඩා විශ්වාසද?
මුහුණු ආවරණ පැළඳීමේ ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදය ගැන කෝපන්හේගන් විශ්ව විද්‍යාලයේ චර්යාත්මක විද්‍යා විද්‍යාඥවරියක් සහ සහකාර මහාචාර්යවරියක් වන ක්‍රිස්ටිනා ග්‍රෙවර්ට් (Christina Gravert) කම්පනයට පත් නොවේ. පුරුෂයින් හා ස්ත්‍රීන් අවදානමට වෙනස් ආකාරයකින් ප්‍රවේශ වන බව පෙන්වන අධ්‍යයන වාර්තා රැසක් ඇය උපුටා දක්වයි.
මහාචාර්ය ග්‍රෙවර්ට් පවසන්නේ ඩෙන්මාර්ක අගනුවර සිදු කළ සරල නිරීක්‍ෂණයකින් ‘කාන්තාවන් වඩාත් සිහියෙන් සිටින බවට – women were being more mindful. ‘ ප්‍රබල හැඟීමක් ඇති වූ බවයි.
“කෝපන්හේගන්හි ඇවිදීමේ මංපෙත් එක් මාර්ගයක් බවට පත් කර තිබෙනවා. (වසංගතය අතරතුර), එබැවින් මිනිසුන් එහි ඇවිදින විට එකිනෙකාට මුහුණ දෙන්නේ නැහැ. ඒත් එහිදී පිරිමින් නිතරම මාර්ගය වැරදි ලෙස භාවිතා කළා. කාන්තාවන්ට වඩා පිරිමින් වැරදි මාර්ගයකට ගිය බව මගේ හැඟීමයි.”
පෙර වසංගත වලදී ද එම බෙදීම නිරීක්ෂණය වී තිබේ.
නිදසුනක් වශයෙන්, 2009 සූකර උණ (swine flu) රෝගයෙන් 400 ක් පමණ මිය ගිය මෙක්සිකෝ නගරයේ මගීන්ගේ හැසිරීම පිළිබඳ අධ්‍යයනයකින් හෙළි වූයේ පුරුෂයින්ට වඩා කාන්තාවන්ගෙන් වැඩි ප්‍රමාණයක් මෙට්‍රෝ පද්ධතියේ ගමන් කරන විට මුහුණු ආවරණ පැළඳ සිටින බවයි.
මුහුණු ආවරණ පැළඳීම දිගු කලක් තිස්සේ ස්ථාපිත හා පුළුල්ව නිරීක්ෂණය වූ සමාජ සම්මතයක් වන ආසියානු රටවල පවා භේදය පවතී.
2002-03 හොංකොංහි සාර්ස් රෝගය පැතිර යාමේ දී මහජන ආකල්ප අධ්‍යයනය කිරීමෙන් හෙළි වූයේ කාන්තාවන් අත් සේදීම සහ මුහුණු ආවරණ පැළදීම ඇතුළු පූර්වාරක්ෂාවන් ගැනීමට වැඩි ඉඩක් ඇති බවයි.
නැත්නම් පිරිමින් වඩා නොසැලකිලිමත්ද?
අධ්‍යයන කටයුතුවලට සමගාමීව, සැබෑ ජීවිතයද පිරිමින් අඩු සැලකිල්ලක් (careless) දක්වන බවට සාක්ෂි සපයයි.
මෝටර් රථ රක්‍ෂණ සේවා සපයන්නන් ඓතිහාසිකව කාන්තාවන්ට අඩු වාරික අය කර ඇත, මන්ද ලොව පුරා සිදුවන මාර්ග අනතුරු බොහොමයක් පිටුපස පිරිමින් සිටින බැවිනි. (කාන්තා රියැදුරන්ට වඩා ලෝකයේ පිරිමින් වැඩි සංඛ්‍යාවක් සිටින බවට අවවාදයක් ඇත)
තවත් කුතුහලය දනවන උදාහරණයක් වන්නේ කුප්‍රකට ඩාවින් සම්මානයයි (Darwin Award), එය වඩාත්ම විකාර (සහ වළක්වා ගත හැකි) මරණ ඉස්මතු කරයි. 1995 සිට 2014 දක්වා දත්ත වලින් පෙනී ගියේ පිරිමින් 90% ක් පමණ “ජයග්‍රාහකයින්” බවයි.
මුහුණු ආවරණයක් පැළඳීම පිළිබඳව තමා සැහැල්ලුවෙන් සිටි බව ලන්ඩනයේ වෙසෙන පර්යේෂක වැලෙරියෝ කප්රාරෝ පවා පිළිගනී.
“මම මුහුණු ආවරණයක් පැළදීමට පටන් ගත්තේ මීට මාස කිහිපයකට පෙර මම ඉතාලියේ සංචාරයකට ගිය අවස්ථාවේදී පමණයි. එහිදී අවස්ථා කිහිපයකදී මුහුණු ආවරණ භාවිතා කිරීම අනිවාර්යයි. ඒ නිසා මම ඒවා භාවිතා කළා” යනුවෙන් ඔහු පවසයි.
“මම ඉතා පරිස්සමින් හා සමාජ දුරස්ථව පුහුණුවීම් කළා. එය මා මුහුණු ආවරණයක් පැළඳ නොගත්තේ මන්දැයි මට සාධාරණීකරණය කිරීමට උපකාරී වුණා.”
මුහුණු ආවරණ අනිවාර්ය කිරීම මගින් පිරිමින් මහජන සෞඛ්‍ය උපදෙස් පිළිපැදිය යුතු බව Dr Capraro දැන් විශ්වාස කරයි.
“අධ්‍යයනවලින් හෙළි වී ඇත්තේ මුහුණු ආවරණ පැළඳීම අනිවාර්ය වන ස්ථානවල ස්ත්‍රී පුරුෂ භේදය නැති වී යන බවයි.”
කෙසේ වෙතත්, ක්‍රිස්ටීන් ග්‍රෙවර්ට් පිරිමි ඉලක්ක කරගත් දැනුවත් කිරීමේ ව්‍යාපාරවල වැඩි විභවයක් දකී.
“ඕනෑවට වඩා විශ්වාසය තැබීම ගැටලුව නම්, එය සංඛ්‍යාලේඛන පිළිබඳව පිරිමින් දැනුවත් කිරීමට උපකාරී වන අතර කාන්තාවන්ට වඩා ඔවුන් කොවිඩ් වලින් පීඩා විඳින බව පෙන්වීමට එය උපකාරී වනු ඇත,” ඇය පවසයි.
“සාමාන්‍යයෙන් පිරිමින් පරාර්ථකාමී හා වඩා ආත්මාර්ථකාමී බව අප බැරෑරුම් ලෙස සලකන්නේ නම්, සන්නිවේදනය අන් අයව ආරක්ෂා කිරීම කෙරෙහි අඩු අවධානයක් යොමු කළ යුතු අතර තමන්ව ආරක්ෂා කර ගැනීම කෙරෙහි වැඩි අවධානයක් යොමු කළ යුතුය” යනුවෙන් වෛද්‍ය ග්‍රේවර්ට් පවසයි.
සතුටුදායක අවසානයක්
සම වයසේ මිතුරන්ගෙන් පීඩනයක් ඇතිවිය හැකි බවට සාධක ද තිබේ. (එඩ්වාඩෝ සහ මොනිකාගේ කතාව) යුවළ මුහුණු ආවරණයක් මගින් බෙදූ බව පෙන්නුම් කරයි. ඇය නිවස අතහැර තම මාපියන් වෙත යාමන් පසු සියල්ල යහපත් විය. ඇය සතුටු දායක ආවසානයක් දුටුවාය. එඩ්වාඩෝ කලක සිට මුහුණු ආවරණයක් පැළඳ සිටී.
“මම තවමත් සිතන්නේ මගේ ස්වාමිපුරුෂයා, ඔහු වැනි නිරෝගී පිරිමියෙකු අසනීප නොවනු ඇතැයි විශ්වාස කරන බවයි. නමුත් ඔහුගේ හොඳ ක්‍රියා නිසා ඔහුගේ පවුල ආරක්ෂා වන බව ඔහු දැන් හොඳින් දනී.”
bbc.com හි ජූලි 19 වැනි දින පළ වූ වාර්තාවක් ඇසුරිණි – සකස් කළේ – තීක්ෂණ වෙළෙන්එගොඩ
