වත්මන් ජනාධිපති ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් ධවල මන්දිරයේ තවත් වසර හතරක් රැඳී සිටිනවාද යන්න ඇමරිකාවේ ඡන්දදායකයින් නොවැම්බර් 3 දා තීරණය කරනු ඇත.
රිපබ්ලිකන් ජනාධිපතිවරයාට අභියෝග කරනු ලබන්නේ ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂයේ අපේක්ෂක ජෝ බිඩෙන් ය. ඔහු බරක් ඔබාමාගේ උප ජනාධිපති ලෙස වඩාත් ප්‍රචලිත නමුත් 1970 දශකයේ සිට එක්සත් ජනපද දේශපාලනයේ යෙදී සිටී.
මැතිවරණ දිනය ළඟා වෙත්ම, ජනමත සමීක්ෂණ ආයතන තමන් කැමති කුමන අපේක්ෂකයාදැයි ඡන්ද දායකයින්ගෙන් විමසීමෙන් ජාතියේ මනෝභාවය මැන බැලීමට උත්සාහ කරමින් සිටී. අපි මෙහි එම ඡන්ද විමසීම් පිළිබඳව අවධානයෙන් සිටිමින් ඔවුන්ට කළ හැකි දේ සකස් කර ගැනීමට උත්සාහ කරන්නෙමු.
බිඩෙන් ප්‍රමුඛ ජාතික ජනාධිපතිවරණය
සමස්තයක් ලෙස රට පුරා අපේක්ෂකයෙකු කෙතරම් ජනප්‍රියද යන්න පිළිබඳව ජාතික ඡන්ද විමසීම් හොඳ මඟ පෙන්වීමකි, නමුත් ඒවා අනිවාර්යයෙන්ම මැතිවරණයේ ප්‍රතිඵල පිළිබද නිවැරදි හෝ විශ්වාසනීය අනාවැකි කීමට හොඳ ක්‍රමයක් නොවේ.
නිදසුනක් වශයෙන්, 2016 දී හිලරි ක්ලින්ටන් ජනපතිවරණ සටනට පිවිසි අතර ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ට වඩා මිලියන තුනකට වඩා වැඩි ඡන්ද ප්‍රමාණයක් දිනා ගත්තාය. නමුත් ඇය පරාජයට පත් වූවාය. එයට හේතුව එක්සත් ජනපදය මැතිවරණ විද්‍යාල පද්ධතියක් භාවිතා කරන නිසා, වැඩිම ඡන්ද ප්‍රමාණයක් දිනා ගැනීම සැමවිටම ජනග්‍රහණයට හේතු නොවීමය.
එම අවවාදය පසෙක තබා, ජෝ බිඩෙන් වසර ආරම්භයේ සිට බොහෝ ජාතික ඡන්ද විමසීම් වලදී ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප්ට වඩා ඉදිරියෙන් සිටී. ඔහු මෑත මාසවලදී 50% ක් පමණ ඉහළ ගොස් ඇති අතර අවස්ථා 10 කදී පෙරමුණ ගෙන සිටී.
ඊට වෙනස්ව, 2016 දී ජනමත විමසීම් එතරම් පැහැදිලි නොවූ අතර මැතිවරණ දිනය ළඟා වෙත්ම ට්‍රම්ප් සහ ඔහුගේ එවකට ප්‍රතිවාදියා වූ හිලරි ක්ලින්ටන් අතර පැවතියේ ඉතා අවම පරතරයකි. නැතහොත් අතිෂය තියුණු ‘කරට කර සටනකි.
මෙම මැතිවරණය තීරණය කරන්නේ කුමන ප්‍රාන්තද?
ක්ලින්ටන් මහත්මිය 2016 දී සොයාගත් පරිදි, ඔබ දිනා ගන්නා ඡන්ද සංඛ්‍යාව ඔබ දිනා ගන්නා ස්ථානයට වඩා අඩු වැදගත්කමක් දරයි.
බොහෝ රාජ්‍යයන් සෑම විටම පාහේ එකම ආකාරයකින් ඡන්දය ප්‍රකාශ කරයි. එයින් අදහස් කරන්නේ යථාර්ථයේ දී අපේක්ෂකයින් දෙදෙනාම ජයග්‍රහණය කිරීමේ අවස්ථාවක් ඇති රාජ්‍යයන් අතළොස්සක් පමණක් ඇති බවයි. මැතිවරණය ජයගෙන පරාජයට පත්වන ස්ථාන මේවා වන අතර ඒවා ‘යුද බිමේ රාජ්‍යයන් Battleground states ලෙස හැඳින්වේ.
එක්සත් ජනපදය සිය ජනාධිපතිවරයා තෝරා පත් කර ගැනීම සඳහා භාවිතා කරන මැතිවරණ විද්‍යාල ක්‍රමය The electoral college systemතුළ, සෑම ප්‍රාන්තයකටම කොංග්‍රස් – හවුස් සහ සෙනෙට් සභාවට සාමාජිකයින් කොපමණ සංඛ්‍යාවක් යවනවාද යන්න මත පදනම්ව ඡන්ද ගණනාවක් ලබා දෙනු ලැබේ. මැතිවරණ විද්‍යාලයේ ඡන්ද 538 ක් ලබා ගැනීමට අපේක්ෂිත බැවින් අපේක්ෂකයෙකු ජයග්‍රහණය සඳහා 270 ක් ලබා ගත යුතුය.
ඉහත සිතියමෙහි දැක්වෙන පරිදි, සමහර යුධ පිටියේ ප්‍රාන්තවලට අනෙක් අයට වඩා වැඩි ඡන්ද ප්‍රමාණයක් ඇත. එබැවින් අපේක්ෂකයින් බොහෝ විට එම ප්‍රාන්ත තුළ මැතිවරණ ප්‍රචාරක කටයුතු සඳහා වැඩි කාලයක් ගත කරයි.
යුධ පිටියේ නායකත්වය දෙන්නේ කවුද?
මේ මොහොතේ, යුධ පිටියේ ප්‍රාන්තවල ඡන්ද විමසීම් ජෝ බිඩෙන්ට වාසිදායක වී ඇති නමුත් තත්වය ඉතා ඉක්මණින් වෙනස් විය හැකිය. විශේෂයෙන් ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් සම්බන්ධ වූ විට තත්ත්වය වෙනස් විය හැකිය.
ඡන්ද විමසීම්වලින් කියැවෙන්නේ මිචිගන්, පෙන්සිල්වේනියා සහ විස්කොන්සින් යන කාර්මික ප්‍රාන්තවල බිඩෙන්ට විශාල ඉදිරියෙන් සිටින බවයි.
යුධපිටියේ ප්‍රාන්තවල වත්මන් තත්ත්වය
Source: Real Clear Politics, Associated Press. Last updated: 21 October
එහෙත් ට්‍රම්ප් මහතා 2016 දී විශාල ජයග්‍රහණයක් ලබා ගත් සටන් බිමේ රාජ්‍යයන්හි වත්මන් තත්ත්වය ජනපති ට්‍රම්ප්ගේ මැතිවරණ මෙහෙයුම්කරුවන්ගේ කනස්සල්ලට හේතු වී ඇත. අයෝවා, ඔහියෝ සහ ටෙක්සාස් හි 2016දී ඔහුගේ ජයග්‍රාහී ආන්තිකය 8-10% අතර විය.
සමහර දේශපාලන විශ්ලේෂකයින් ඔහුගේ නැවත තේරී පත්වීමේ අවස්ථාව තත්වය තරම් අඩු යැයි තක්සේරු කිරීමට එය එක් හේතුවකි. දේශපාලන විශ්ලේෂණ වෙබ් අඩවියක් වන ‘ෆයිව් ටර්විඊට්‘ පවසන්නේ පවසන්නේ මැතිවරණය ජයග්‍රහණය කිරීම සඳහා බිඩෙන් මහතා කැමැත්තක් දක්වන බවයි. ද ඉකොනොමිස්ට් පවසන්නේ ට්‍රම්ප් මහතා පරාජය වීමට “බොහෝ දුරට ඉඩ ඇති” බවයි.
පළමු ජනාධිපති විවාදය දිනුවේ කවුද?
සැප්තැම්බර් 29 වන දින පැවති පළමු සජීවී රූපවාහිනී විවාදයේදී ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් සහ ජෝ බිඩෙන්
බොහෝ පණ්ඩිතයන් බිඩෙන් මහතා වෙනුවෙන් විවාදය කැඳවූ අතර බීබීසීයේ ඇන්තනි සර්චර් එකඟ වූ පරිදි හිටපු උප ජනාධිපතිවරයා “අවම වශයෙන් බෑවුමෙන් ආවරණය වූ” පුද්ගලයා ලෙස ඉස්මතු විය.
නමුත් ඡන්ද විමසීම් අපට පවසන්නේ කුමක්ද? අප සියල්ලන්ම ඩිමොක්‍රටික් පක්ෂය ඉදිරියෙන් තබා ඇත, නමුත් විවිධ ආන්තිකයන් මගින් තත්ත්වය වෙනස් විය හැකි බව අප අමතක නොකළ යුතුය. එය සිදුව තිබේ.
විවාදයෙන් පසුව පවත්වන ලද සිදුකරන ලද මත විමසුමට අනුව බිඩෙන් මහතා 53% ක් ද ඔහුගේ ප්‍රතිවාදියා වූ ට්‍රම්ප් 39% ක් ද හිමිකර ගත්තේය.
එහෙත් ජනාධිපතිවරයාට වඩා කනස්සල්ලට පත්ව ඇත්තේ නිව් යෝර්ක් ටයිම්ස් සහ සියෙනා විද්‍යාලය Siena College විසින් පවත්වන ලද ‘යුධ පිටියේ ප්‍රාන්තවල ඡන්ද විමසීම් දෙක ගැනය. බිඩෙන් මහතා පෙන්සිල්වේනියාවේදී ලකුණු 7 ක් හා ෆ්ලොරිඩාවේ ලකුණු 5 ක් ඉදිරියෙන් සිටී.
සමස්තයක් ලෙස ගත් කල, ජනාධිපතිවරයාගේ විවාද කාර්ය සාධනය ඔහුගේ ප්‍රතිවාදියාගේ පරතරය පියවා ගැනීමට උපකාරී වූ බවක් නොපෙනේ.
කෝවිඩ් -19 ට්‍රම්ප්ගේ සංඛ්‍යාවට බලපා තිබේද?
ඔක්තෝබර් 2 වනදා පාන්දර ජනාධිපති ට්‍රම්ප් තමා කොවිඩ් ආසාදිතයෙක් බව හෙළි කිරීමට පෙර පළමු විවාදය ගැන කතා කිරීමට අපට ඇත්තේ දින කිහිපයක් පමණි. ඔහු සහ ජනාධිපති ආර්යාව කොරොන වයිරස සඳහා ධනාත්මක බව පරීක්‍ෂා කර තිබේ.
වසංගතය වසර ආරම්භයේ සිට එක්සත් ජනපදයේ පුවත්පත් සිරස්තලවල ආධිපත්‍යය දැරූ අතර, සැප්තැම්බර් මාසයේ දී දීර්ඝ කාලයක් සේවය කළ විනිසුරු රූත් බේඩර් ගින්ස්බර්ග්ගේ අභාවයෙන් පසු ශ්‍රේෂ්ඨාධිකරණය වෙත අවධානය යොමු විය.
එබැවින් ට්‍රම්ප්ගේ ධනාත්මක කොරෝනා වයිරස් පරීක්ෂණයෙන් එක්සත් ජනපදයේ 200,000කට අධික පිරිසකගේ ජීවිත බිලිගත් වසංගතයට ඔහුගේ ප්‍රතිචාරය නැවතත් අවධානයට ලක්විය.
මත විමසුම්වලට අනුව ඇමෙරිකානුවන්ගෙන් 35% ක් පමණක් ජනාධිපතිවරයා කොවිඩ්-19 අර්බුදය හසුරුවා ඇති ආකාරය අනුමත කරයි. එම අගය රිපබ්ලිකානුවන් අතර ඉහළ ගිය ද එය 76% දක්වා පමණි. ඔහුගේ සෞඛ්‍ය තත්වය අනුව, ප්‍රතිචාර දැක්වූවන්ගෙන් 72% ක් කියා සිටියේ ට්‍රම්ප් මහතා “වෛරසය වැළඳීමේ අවදානම බැරෑරුම් ලෙස නොසලකන” බවයි.
ඒ හා සමාන මත විමසුමකට අනුව, ප්‍රතිචාර දැක්වූවන්ගෙන් අඩක් පමණ විශ්වාස කළේ ඔහු වැඩි සමාජ දුරස්ථභාවයක් පවත්වා ගෙන යමින් මුහුණු ආවරණයක් පැළඳ සිටියේ නම් ඔහුට මෙම රෝගය වැළඳීමෙන් වැළකී සිටිය හැකි බවයි.
අපට ඡන්දය විශ්වාස කළ හැකිද?
2016 දී එය වැරදියි කියා පවසමින් ඡන්දය ප්‍රතික්ෂේප කිරීම පහසු වන අතර ජනාධිපති ට්‍රම්ප් නිතරම එය හරියටම කරයි. නමුත් එය සම්පූර්ණයෙන්ම සත්‍ය නොවේ. බොහෝ ජාතික ඡන්ද විමසීම් වලදී හිලරි ක්ලින්ටන්ට ප්‍රතිශත කිහිපයකින් ඉදිරියෙන් සිටියද, එයින් අදහස් වන්නේ ඔවුන් වැරදියි කියා නොවේ.
2016දී සිදු වූ පරිදි සමහර යුධපිටි ප්‍රාන්තවල ජනපති ට්‍රම්ප්ගේ වාසිය, තරඟය අග භාගය වන තුරු සැරිසරා නැත. බොහෝ ඡන්ද සමාගම් දැන් මෙය නිවැරදි කර ඇත.
නමුත් මේ වසරේ සාමාන්‍යයට වඩා අවිනිශ්චිතතාවයක් ඇති වී ඇත්තේ කොරෝනා වයිරස් වසංගතය සහ එය ආර්ථිකය කෙරෙහි බලපාන ආකාරය සහ නොවැම්බරයේදී ජනතාව ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන්නේ කෙසේද යන්නයි. එබැවින් සියලු ඡන්ද විමසීම් යම් සැකයකින් යුතුව කියවිය යුතුය.
2020 ඔක්තෝබර් 21 වැනි දින බී.බී.සී. වාර්තාවකි – සැකසුම – තීක්ෂණ වෙළෙන්එගොඩ
