අදත් ඇමෙරිකාව භීතියෙන් සිහිපත් කරන 4/13 ඇපලෝ 13 මෙහෙයුම

අපි කවුරුත් දන්නා පරිදි සද තරණය කිරීමේ ගෞරවය හිමි වන්නේ ඇමෙරිකාවට. ඇපලෝ 11 යානයෙන් සද තරණය කළ නිල් ආම්ස්ට්‍රෝන් සහ එඩ්වින් සද මත පා තැබුවා. ඊට පස්සේ ඇපලෝ 12ත් සාර්ථක ගමනක නිරත වුණා.

ඒත් අවාසනාවේ ලකුණ වන 13 නම් සද තරණයට යහපතක් උදා කළේ නැහැ. මේ ඒ කතාව සහ ඊට සම්බන්ධ දුර්ලභ ඡායාරූප…

ගගනගාමීන් වන ජිම් ලුවෙල්, ෆ්‍රෙඩ් හයිස් සහ ජැක් ස්විගර්ට්  Jim Lovell, Fred Haise and Jack Swigert 1970 අප්‍රියෙල් 11 වන දින Saturn Vරොකට්ටුවට ගොඩ වූහ. ඔවුන් සඳ මතට යාමට නියමිත ඇපලෝ 13 මෙහෙයුමේ කාර්ය මණ්ඩලය විය.

ලුවෙල් ඇපලෝ 13 හි අණදෙන නිලධාරියා ලෙසත්, හසිස් lunar lander (සද මතට ගොඩබසින යානයේ) නියමුවා ලෙසත් සේවය කළේය. ආරම්භයේදී සද ගමනට නම්කර සිටි ගගනගාමි තෝමස් කේ මැටිංලි ජර්මානු සරම්ප රෝගයට ගොදුරු වූ නිසා අන්තිම මොහොතේ ජෝන් ස්විගර්ට් ආදේශක නියමුවා ලෙස නම් විය. (ලුවෙල් සහ හයිස් සඳ මත ඇවිදින පස්වන සහ හයවන මිනිසුන් දෙදෙනා වනු ඇත)

නමුත් අප්‍රේල් 13 වන දින ව්‍යසනය සිදුවිය.

ගගනගාමීන් හඳට ළං වෙමින් සිටින විට කිසියම් හඩක් සමග යානයේ වෙව්ලීමක් සිදුවිය. සේවා මොඩියුලයේ ඇති ඔක්සිජන් ටැංකි දෙකෙන් එකක් කැඩී ගොස් ඇත. තත්පර කිහිපයකින්, හූස්ටන්හි පාලක මධ්‍යස්ථානයේ පරිගණකවල ඔක්සිජන් ටැංකිය සඳහා පීඩන කියවීම් ශුන්‍යයට ඇද වැටුණි. යානය සද පෙනි පෙනී මහත් ව්‍යවසනයට ලක්ව ඇත. ගගන ගාමීන්ගේ ජීවිත අනතුරේය. එය මානව ඉතිහාසයේ පළමු මහත් ව්‍යසනකාරී සිදුවීම වීමට නියමිතය.

එතැන් සිට මෙහෙයුම තවදුරටත් සඳ මතට ගොඩ බැසීමට නොව යානය නැවත පෘථිවියට ගෙන්වා ගැනීමයි. පිපිරීම සිදුවන විට යානය පෘථිවියේ සිට කිලෝමීටර් 322,000 ක් (සැතපුම් 200,000) දුරින් වූ නිසා මෙහෙමයුම අති දුෂ්කර හා අවදානම් සහගත විය.

හුස්ටන් පාලක මධ්‍යස්ථානයේ මෙහෙයුම් නිලධාරීහූ නොසිතූ අර්බුදයකට මුහුණ දුන්හ. ඔවුහු ගගනවාමීන්ග නිරුපද්‍රිතව ගළවා ගැනීමේ සැලැස්මක් ඉදිරිපත් කිරීම සඳහා තරඟ කළහ. 

ඔඩිසි module Odyssey නම් විධාන මොඩියුලය වසා දැමීමට ඔවුහු වහාම නියෝග කළහ. ගගනගාමීන් චන්ද්‍ර මොඩියුලය වන ඇක්වාරියස් Aquarius වෙත දැන් ජීව බෝට්ටුවක් lifeboat තබා ඇත.

ඇක්වාරියස් ගගනගාමීන් දෙදෙනෙකුට දින දෙකක් භාවිත කළ හැකි පරිදි නිර්මාණය කර ඇත. එහෙත් දැන් කාර්ය මණ්ඩල සාමාජිකයින් තිදෙනාම මොඩියුලය තුළ දින හතරක් ගත කළ යුතුය. එය කළ නොහැකි දෙයකි. නමුත් කළ හැකි අන් යමක් නැත. කාබන් ඩයොක්සයිඩ් ඔවුන් තිදෙනාම මරා දමන බව නිසැකය.

මේ අතර අක්‍රිය වූ විධාන මොඩියුලයේ ඇති වාතය පිරිසිදු කරන කැනිස්ටර් චන්ද්‍ර මොඩියුලයට ගැලපෙන සේ පරිවර්තනය කරන්නේ කෙසේදැයි සොයා ගැනීමට ඉංජිනේරුවන් පොර බැදූහ.

නමුත් චන්ද්‍ර මොඩියුලයේ සීතල නිසා ගගනගාමීන්ට නිදා ගැනීමට නොහැකි විය. ඝනීභවනය බිත්ති සහ ජනෙල් ආවරණය කළ අතර උෂ්ණත්වය කැටි කිරීමට ආසන්න විය.මේ අතර විජලනය හා උණ වැළදීම නිසා හයිස්ට දින හයක දුෂ්කර කාලය තුළ මුත්‍රා ආසාදනයක් වැළඳී ඇත.

අප්‍රේල් 17 වන දින ගගනගාමීන් ඔවුන්ගේ විධාන මොඩියුලය බල ගැන්වීමට සමත් වූ අතර අභ්‍යවකාශ යානය වායුගෝලයට පැමිණියේය. ගගනගාමීන් නැවත එඩිතර ලෙස පිවිසීම නිසා සන්නිවේදනය දුර්වල වූ නමුත් අවසානයේදී පැසිෆික් සාගරයට ඉහළින් පැරෂුට් තුනක් දර්ශනය විය.

මේ අති බිහිසුණු සිදුවීම දෙස මුළු ලෝකයම බලා සිටියදී ගගනගාමීන් තිදෙනාම ආරක්ෂිතව නැවත පෘථිවියට පැමිණියහ.

ඉහළම ඡායාරූපය – 1970 මාර්තු 26 වන දින ෆ්ලොරිඩාවේ කේප් කෙනඩි හිදී ඇපලෝ 13 අභ්‍යවකාශ යානයේ ගණන් කිරීමේ නිරූපණයක් අවසන් කිරීමෙන් පසු ඇපලෝ 13 කාර්ය මණ්ඩලයේ සාමාජිකයින් දියත් කිරීමේ ස්ථානයෙන් පිටව යන අයුරු. ගගනගාමීන්ගේ නායකත්වය දරන්නේ ෆ්‍රෙඩ් ඩබ්ලිව්. හයිස් (ඉදිරියෙන්) වන අතර අණදෙන නියමුවා ජේම්ස් ඒ ලවෙල් (මැද) සහ (පිටුපසින්) තෝමස් කේ මැටිංලි ය. 

අල් ජසීරා වාර්තාවක් ඇසුරිණි – සකස් කළේ – තුෂාධවි