“අවංක වීමට මට ඇත්තටම බියක් දැනුුුනා” Snapchat හි සිදුවීමක් විස්තර කරමින් ජෙම්ස් පවසයි. එම සිදුවීම ඔහු පාසලට යාම ආරක්ෂිත දැයි ප්‍රශ්න කිරීමට හේතු විය.
ජේම්ස් 12 හැවිරිදි ඕස්ට්‍රේලියානු ජාතික පිරිමි ළමයෙකි. ඔහු මිතුරෙකු සමඟ මතභේදයක් ඇති කර ගත් අතර, එක් දිනක රාත්‍රියේ නින්දට යාමට පෙර මතභේදය ඇතිකර ගත් මිතුරා ඔහුව වැඩිහිටි යෞවනයන් දෙදෙනෙකු සමඟ සමූහ කතාබහකට එක් කළේය. ක්ෂණිකව වාගේ ඔහුගේ දුරකථනය ප්‍රචණ්ඩ පණිවිඩ වැලක් සමඟ “පිපිරෙන්නට විය”.
“ඔවුන්ගෙන් එක් කෙනෙකුුටවයස අවුරුදු 17ක් විය හැකියි. ඔහු මට ඔහුගෙ වීඩියෝ එව්වා පිහියකින්… ඔහු එය වටේට අතගාමින් සිටියා. ඊට පස්සේ මාව අල්ලලා පිහියෙන් අනින්න යනවා කියලා කටහඬ පණිවිඩ ආවා.” ජේම්ස් පවසයි.
ජේම්ස් (මේ ඔහුගේ සැබෑ නම නොවේ) ඔහුට වයස අවුරුදු 10 දී Snapchat වෙත මුලින්ම සම්බන්ධ විය.ඒ ඔහුගේ පන්තියේ මිතුරෙකු ඔවුන්ගේ මිත්‍රත්ව කණ්ඩායමේ සියලු දෙනාට යෙදුම ලබා ගැනීමට යෝජනා කළ පසුවය. නමුත් අවසානයේ ඔහුගේ පාසල විසින් ඔහුගේ සයිබර් හිරිහැර කිරීමේ අත්දැකීම ගැන ඔහුගේ දෙමාපියන්ට පැවසීමෙන් පසුව, ජේම්ස් ඔහුගේ ගිණුම මකා දැමීය.
ඔස්ට්‍රේලියානු රජය විසින් වයස අවුරුදු 16 ට අඩු ළමුන් සඳහා යෝජිත සමාජ මාධ්‍ය තහනම අවශ්‍ය වන්නේ මන්දැයි පෙන්නුම් කරන ඔහුගේ අත්දැකීම අනතුරු ඇඟවීමේ කතාවකි. අන්වර්ථ නාමයක් ද භාවිතා කරන ඔහුගේ මව එමා පවසයි.
අද (21) ඔ්ස්ට්‍රේලියානු පාර්ලිමේන්තුවේ පහළ මන්ත්‍රී මණ්ඩලයේ සභාගත කරන ලද නීති, අගමැති ඇන්තනි ඇල්බනීස් විසින් “ලෝකයේ ප්‍රමුඛ නීතියක්” ලෙස හුවා දක්වා ඇත.
බොහෝ දෙමව්පියන් මෙම පියවර අගය කර ඇති නමුත් සමහර ප්‍රවීණයන් ප්‍රශ්න කර ඇත්තේ ළමයින්ට සමාජ මාධ්‍ය වෙත ප්‍රවේශ වීම තහනම් කළ යුතුද ? හෝ කළ හැකිද ? යන්න සහ එසේ කිරීමෙන් ඇති විය හැකි අහිතකර බලපෑම් මොනවාද යන්නයි.
ඕස්ට්‍රේලියාව යෝජනා කරන්නේ කුමක්ද?
ඇල්බනීස් පවසන්නේ මෙම තහනම X, TikTok, Facebook සහ Instagram වැනි වේදිකා ආවරණය වන පරිදි සමාජ මාධ්‍යවල “හානිවලින්” ළමයින් ආරක්ෂා කිරීමයි.
“මෙය ගෝලීය ගැටලුවක් වන අතර අපට අවශ්‍ය වන්නේ තරුණ ඕස්ට්රේලියානුවන්ට සාමකාමී ළමා කාලයක් තිබීමයි. අපට අවශ්‍ය වන්නේ දෙමාපියන්ට මනසේ සාමය තිබීමයි, ”ඔහු පැවසීය.
නව නීති සම්පාදනය තහනම සඳහා “රාමුවක්” සපයයි. නමුත් ලබන සතියේ සෙනෙට් සභාවට යාමට අපේක්ෂා කරන පිටු 17 කින් යුත් ලේඛනය විස්තරාත්මකව විරල ය. ඒ වෙනුවට, නීති සම්පාදනය කිරීමෙන් පසු අවම වශයෙන් මාස 12ක් වත් ක්‍රියාත්මක නොවන නීති ක්‍රියාත්මක කරන්නේ කෙසේද සහ බලාත්මක කරන්නේ කෙසේද යන්න හෙළි කිරීම ජාතියේ අන්තර්ජාල නියාමකයා – eSafety කොමසාරිස් වෙත පැවරේ.
පනත් කෙටුම්පතට අනුව, තහනම අවුරුදු 16 ට අඩු සියලුම දරුවන්ට අදාළ වන අතර දැනට සිටින පරිශීලකයින්ට හෝ දෙමාපියන්ගේ කැමැත්ත ඇති අයට නිදහස් කිරීම් නොමැත.
තාක්ෂණික සමාගම් අනුකූල නොවන්නේ නම් ඔස්ට්‍රේලියානු ඩොලර් මිලියන 50 දක්වා දඩයකට මුහුණ දෙනු ඇත. නමුත් ළමයින් සඳහා සුදුසු යැයි සැලකෙන “අඩු අවදානම් සේවා” නිර්මාණය කිරීමට හැකි වේදිකා සඳහා නිදහස් කිරීම් තිබේ. මෙම සීමාව සඳහා නිර්ණායක තවම සකසා නැත.
කෙසේ වෙතත්, පණිවිඩ සේවා සහ ක්‍රීඩා අඩවි සීමා නොකරනු ඇත. YouTube වැනි ගිණුමකින් තොරව ප්‍රවේශ විය හැකි සමහර වෙබ් අඩවි මෙන්ම, නියාමකයින් සමාජ මාධ්‍ය වේදිකාවක් යනු කුමක්ද සහ නොවන්නේ කුමක්ද යන්න තීරණය කරන්නේ කෙසේද යන්න පිළිබඳව ප්‍රශ්න ඇති කර තිබේ.
ඕස්ට්‍රේලියාවේ Meta, Snapchat සහ X වැනි තාක්ෂණික සමාගම්වල අවශ්‍යතා නියෝජනය කරන කණ්ඩායමක් තහනම “21 වැනි සියවසේ අභියෝගවලට 20 වැනි සියවසේ ප්‍රතිචාරයක්” ලෙස බැහැර කර ඇත. එවැනි නීති මගින් ළමයින් “අන්තර්ජාලයේ අන්තරායකර, නියාමනය නොකළ කොටස්” වෙත තල්ලු කළ හැකි බව Digital Industry Group Inc පවසයි. සමහර ප්‍රවීණයන් විසින් ද ප්‍රකාශ කරන ලද බියකි.
eSafety කොමසාරිස් Julie Inman Grant විසින් තහනම ක්‍රියාත්මක කිරීමේදී තම කාර්යාලය මුහුණ දෙන අතිවිශිෂ්ට කර්තව්‍යය පිළිගෙන ඇත, “තාක්ෂණ වෙනස් වීම සැමවිටම ප්‍රතිපත්තිය අභිබවා යයි. එය සෑම විටම තරල වනු ඇත. මේ නිසා eSafety වැනි නියාමකයින් වේගවත් විය යුතුය,” ඇය BBC Radio 5 Live වෙත පැවසුවාය.
නමුත් ඉන්මන් ග්‍රාන්ට් මහත්මිය රජයේ ප්‍රතිපත්තිය පිටුපස ඇති කේන්ද්‍රීය අදහස ගැන ද කනස්සල්ලක් මතු කර ඇත.
LGBTQ+ හෝ First Nations යෞවනයන් වැනි වඩාත් අවදානමට ලක්විය හැකි කණ්ඩායම් කිහිපයක් “ඔවුන්ට වඩා ඔන්ලයින් තමන්ට වඩා වැඩි බවක් දැනෙන බව ඇයගේම කාර්යාලයෙන් කරන ලද පර්යේෂණයක් පෙන්වා දෙමින්, සාක්ෂි පදනම කිසිසේත්ම විසඳී නැති බව ප්‍රකාශ කළාය.
මෙය පිරිමි ළමයින්ට නිය ආලේපන අලෙවි කරන අන්තර්ජාල ව්‍යාපාරයක් පවත්වාගෙන යන 15 හැවිරිදි ලූකස් ලේන් විසින් ප්‍රතිරාවය කරන ලද හැඟීමකි. “මෙය [තහනම්] විනාශ කරයි… මගේ මිත්‍රත්වය සහ මිනිසුන්ට පෙනෙන බව දැනීමේ හැකියාව” ඔහු පවසයි.
ඉන්මන් ග්‍රාන්ට් මහත්මිය තාක්ෂණ සමාගම් ඔවුන්ගේ වේදිකා පිරිසිදු කිරීම මෙන්ම තරුණයින්ට සබැඳිව ආරක්ෂිතව සිටීමට උපකාර කිරීම සඳහා අධ්‍යාපන මෙවලම් සඳහා වැඩි ආයෝජනයක් දැකීමට කැමතිය. ඇය දරුවන්ට ජලය තහනම් කරනවාට වඩා පිහිනීමට ඉගැන්වීමේ උපමාව භාවිතා කරයි.
“අපි සාගරයට වැටක් බඳින්නේ නැහැ… නමුත් අපි ආරක්ෂිත පිහිනුම් පරිසරයක් නිර්මාණය කරනවා … ආරක්ෂාව සපයන සහ කුඩා කාලයේ සිට වැදගත් පාඩම් උගන්වනවා” ඇය මේ වසර මුලදී පාර්ලිමේන්තුවට පැවසුවාය.
නමුත් එමා වැනි දෙමාපියන් එය දකින්නේ වෙනස් ආකාරයකටය.
“තාක්ෂණික සමාගම්වලට ඒවා නිතරම අවශ්‍ය වන විට මෙම දුෂ්කර පද්ධතිවල සැරිසැරීමට දරුවන්ට උපකාර කිරීමට උත්සාහ කරමින් අප සැබවින්ම අපගේ කාලය නාස්ති කළ යුතුද? නැත්නම් අපි ඔවුන්ට ළමයින් වීමට ඉඩ දී එකිනෙකා සමඟ පිටත සමාජශීලී වන්නේ කෙසේදැයි ඉගෙන ගෙන පසුව මෙම සාකච්ඡා ආරම්භ කළ යුතුද?” ඇය ප්‍රශ්න කරයි.
Wait Mate ව්‍යාපාරයේ තිදරු මවක් වන Amy Friedlander – තම දරුවන්ට ස්මාර්ට් ෆෝන් ලබා දීම ප්‍රමාද කිරීමට දෙමාපියන් දිරිමත් කරයි.
“තාක්ෂණය අපේ ජීවිතවලට ගෙනා සියලු ධනාත්මක කරුණු අපට නොසලකා හැරිය නොහැකිිියි. නමුත් අප සැබවින්ම සලකා බැලුවේ නැති දෙය නම් එයට සූදානම් නැති මොළයට එය ඇති කරන බලපෑමයි”
‘ඕනෑවට වඩා මොට උපකරණයක්’
ඕස්ට්‍රේලියානු විද්වතුන් 100 කට අධික සංඛ්‍යාවක් තහනම “බොහෝ මොට මෙවලමක්” ලෙස විවේචනය කර ඇති අතර එය තරුණයින්ට ඩිජිටල් පරිසරයන්ට “ආරක්ෂිත ප්‍රවේශය” ඇති බව සහතික කරන ලෙස රජයන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින එක්සත් ජාතීන්ගේ උපදෙස්වලට පටහැනි බව තර්ක කළහ.
නව යොවුන් වියේ දරුවන්ට සමාජ මාධ්‍යවල බලපෑම පරීක්ෂා කරමින් සිටින ද්විපාර්ශ්වික පාර්ලිමේන්තු කමිටුවක පිටුබලය දිනා ගැනීමට ද එය අසමත් වී ඇත. ඒ වෙනුවට, කමිටුව නිර්දේශ කළේ තාක්ෂණික දැවැන්තයින් දැඩි රෙගුලාසිවලට මුහුණ දෙන ලෙසයි.
එම ගැටළු වලින් සමහරක් විසඳීම සඳහා, රජය පවසන්නේ එය අවසානයේ “digital duty of care”” නීති හඳුන්වා දෙන අතර එමඟින් තාක්ෂණ සමාගම් පරිශීලක ආරක්ෂාවට ප්‍රමුඛතාවය දීම නීතිමය බැඳීමක් බවට පත් කරන බවයි.
ඩිජිටල් හැසිරීම් පිළිබඳ පර්යේෂකයෙකු වන ජොආන් ඔර්ලැන්ඩෝ තර්ක කරන්නේ තහනමක් “උපායයක කොටසක් විය හැකි නමුත් එය සම්පූර්ණ උපාය මාර්ගය විය නොහැකි” බවයි.
ඇය පවසන්නේ “ප්‍රහේලිකාවේ ලොකුම කොටස” දරුවන්ට ඔවුන්ගේ සංග්‍රහවල දකින අන්තර්ගතය සහ ඔවුන් සමාජ මාධ්‍ය භාවිතා කරන ආකාරය ගැන විවේචනාත්මකව සිතීමට ඔවුන්ව දැනුවත් කිරීම බවයි.
එය උත්සාහ කිරීමට සහ එය කිරීමට නොමිලේ “ඩිජිටල් සාක්ෂරතා මෙවලම්” සංවර්ධනය කිරීමට රජය දැනටමත් 2022 සිට ඔස්ට්‍රේලියානු ඩොලර් මිලියන 6ක් වියදම් කර ඇත. කෙසේ වෙතත්, බොහෝ තරුණ ඕස්ට්රේලියානුවන්ට නිතිපතා පාඩම් නොලැබෙන බව පර්යේෂණවලින් පෙනී යයි.
ඔර්ලන්ඩෝ මහත්මිය සහ අනෙකුත් ප්‍රවීණයන් අනතුරු අඟවන්නේ තහනම බලාත්මක කිරීමට අවශ්‍ය වයස් සත්‍යාපනය කිරීමේ තාක්ෂණය ඵලදායී සහ ආරක්ෂිත බවට පත් කිරීමට සැලකිය යුතු බාධා ඇති බවත්, සෑම ඔස්ට්‍රේලියානු ජාතිකයකුගේම හඳුනාගැනීමේ ලේඛන අන්තර්ජාලය හරහා ගබඩා කිරීම හා සම්බන්ධ “විශාල අවදානම්” සැලකිල්ලට ගත යුතු බවත්ය.
වයස සත්‍යාපනය කිරීමේ අත්හදා බැලීම් හරහා එම අභියෝගය විසඳීමට අපේක්ෂා කරන බව රජය පවසා ඇති අතර ලබන වසරේ මැද භාගය වන විට වාර්තාවක් සභාගත කිරීමට බලාපොරොත්තු වේ. රහස්‍යතා ගැටළු ඉදිරිපස සහ මධ්‍යස්ථ වනු ඇති බවට එය පොරොන්දු වී ඇි නමුත් ඇත්ත වශයෙන්ම පරීක්ෂා කරනු ලබන්නේ කුමන ආකාරයේ තාක්‍ෂණයද යන්න පිළිබඳ කුඩා විස්තරයක් ඉදිරිපත් කර ඇත. එහි උපදෙසෙහි, eSafety කොමසාරිස් විසින් පරිශීලක හැඳුනුම්පත ඕනෑම වයස් සත්‍යාපන වෙබ් අඩවියකට ලබා දීමට පෙර, ඔවුන්ගේ පෞද්ගලිකත්වය “සුරක්ෂා කිරීමට” තෙවන පාර්ශවීය සේවාවක් භාවිතා කිරීමේ අදහස ඉදිරිපත් කර ඇත.
කෙසේ වෙතත්, ඔර්ලන්ඩෝ මහත්මිය තවමත් සැක සහිතය. “මෙය ඉවත් කළ හැකි කිසිදු තාක්‍ෂණයක් ගැන මට සිතාගත නොහැක,” ඇය පවසයි.
ඕස්ට්‍රේලියාව සාර්ථක වෙයිද?
යෞවනයන් අන්තර්ජාලය හරහා ඇතැම් වෙබ් අඩවි හෝ වේදිකා වෙත පිවිසෙන ආකාරය සීමා කිරීමට උත්සාහ කරන පළමු රට ඕස්ට්‍රේලියාව නොවේ. 2011 දී, දකුණු කොරියාව සිය “වසා දැමීමේ නීතිය / shutdown law” සම්මත කළ අතර එමඟින් වයස අවුරුදු 16 ට අඩු ළමයින් 22:30 සහ 6:00 අතර අන්තර්ජාල ක්‍රීඩා කිරීම වළක්වන ලදී. නමුත් පසුබෑමට ලක් වූ නීති – “තරුණයන්ගේ අයිතිවාසිකම්වලට ගරු කිරීමේ අවශ්‍යතාවය” සඳහන් කරමින් පසුව ඉවත් කරන ලදී.
වඩාත් මෑතක දී ප්‍රංශය විසින් සමාජ මාධ්‍ය වේදිකා මගින් දෙමාපියන්ගේ අනුමැතියකින් තොරව වයස අවුරුදු 15 ට අඩු දරුවන්ට ප්‍රවේශය අවහිර කිරීමට අවශ්‍ය නීති සම්පාදනය කරන ලදී. සරල VPN භාවිතයෙන් තහනම මගහරවා ගැනීමට පරිශීලකයින්ගෙන් අඩකට ආසන්න පිරිසක් සමත් වූ බව පර්යේෂණවලින් පෙන්වා දී ඇත.
එක්සත් ජනපදයේ Utah ප්‍රාන්තයේ නීතියක් (ඕස්ට්‍රේලියාවට සමාන වූ) වෙනත් ගැටලුවකට මුහුණ පෑවේය: එය ව්‍යවස්ථා විරෝධී යැයි සැලකූ ෆෙඩරල් විනිසුරුවරයෙකු විසින් එය අවහිර කරන ලදී.
ඕස්ට්‍රේලියාවේ යෝජනාව අමනෝඥ නොවන බව ඇල්බනීස් පිළිගෙන ඇති අතර, එය පාර්ලිමේන්තුවේ සම්මත වුවහොත් එය සමාලෝචනයකට යටත් වනු ඇත.
“තාක්ෂණය වේගයෙන් ගමන් කරන බව අපි කවුරුත් දනිමු, සමහර අය මෙම නව නීති වටා මාර්ග සොයා ගැනීමට උත්සාහ කරනු ඇත. නමුත් එය අපට ඇති වගකීම නොසලකා හැරීමට හේතුවක් නොවේ,” ඔහු නීති සම්පාදකයින්ට පැවසීය.
නමුත් වෙනස්කම් සඳහා බලපෑම් කළ එමා සහ ෆ්‍රීඩ්ලැන්ඩර් වැනි දෙමාපියන්ට තහනමට වඩාත් වැදගත් වන පණිවිඩය එයයි.
“බොහෝ කලක සිට දෙමාපියන්ට තම දරුවාට ඇබ්බැහි කරවන උපකරණයක් ලබා දීම හෝ තම දරුවා හුදකලා වී සිටිනු දැකීම සහ සමාජයෙන් ඈත් වී ඇති බවක් දැනීම අතර මෙම කළ නොහැකි තේරීමක් කර ඇත. කිසිවෙකුට කොටසක් වීමට අවශ්‍ය නැති සම්මතයකට අපි කොටු වී සිටිමු.”ෆ්‍රීඩ්ලැන්ඩර් මහත්මිය පවසයි.
ජේම්ස් පවසන්නේ ස්නැප්චැට් වෙතින් ඉවත් වූ දා සිට ඔහු මිතුරන් සමඟ වැඩිපුර කාලය ගත කරන බවයි.
ඔහු බලාපොරොත්තු වන්නේ නව නීති මගින් ඔහු වැනි තවත් ළමයින්ට සබැඳිව සිටීමට පීඩනයක් දැනෙනවා වෙනුවට “පිටවී ගොස් ඔවුන් ආදරය කරන දේවල් කිරීමට” හැකි වනු ඇති බවයි.
මූලාශ්‍රය – රය bbc.com
