ඉරාකය සිය රටේ පිරිමින්ට කුඩා දැරියන් විවාහ කර දීමට ඉඩ සලසන නීතිමය වයස අවුරුදු 18 සිට නවය දක්වා අඩු කිරීමට සූදානම් වේ. යෝජිත නීතිය මගින් දික්කසාදය, ළමා භාරකාරත්වය සහ උරුමය ඇතුළු අත්‍යවශ්‍ය අයිතිවාසිකම් කාන්තාවන්ට අහිමි කරනු ඇති බවට මානව හිමිකම් සංවිධාන බිය පළ කර ඇත.
ඉරාක නීතිය බොහෝ අවස්ථාවලදී විවාහ වීමේ අවම වයස අවුරුදු 18 ලෙස නියම කරයි. එහෙත්, ඉරාක පාර්ලිමේන්තුව, පවුල් නීති කාරණා සම්බන්ධයෙන් ආගමික බලධාරීන්ට වැඩි බලයක් ලබා දෙන මතභේදාත්මක නීතිමය වෙනස්කම් සලකා බලමින් සිටින අතර යෝජිත නීතිය අනුව වයස අවුරුදු 9 දී ගැහැණු ළමයින්ගේ විවාහයට දොර විවර කළ හැකිය.
The Telegraph හි වාර්තාවකට අනුව, (පාලක සභාගය පවසන පරිදි) මෙම පියවර ඉස්ලාමීය නීතියේ දැඩි අර්ථකථනයක් සමඟ සමපාත වන අතර තරුණ ගැහැණු ළමයින් “අසභ්‍ය සබඳතා” වලින් ආරක්ෂා කිරීමට එමගින් අවස්ථාව සැලසෙයි.
වෙනස්කම් සඳහා බලපෑම් ප්‍රධාන වශයෙන් පැමිණෙන්නේ මුස්ලිම් බහුතරයක් වෙසෙන ‘ඉරාකය මත තම සංස්කෘතික සම්මතයන් පටවන බටහිර‘ ලෙස ඔවුන් විස්තර කරන දෙයට එරෙහිව වඩ වඩාත් උද්ඝෝෂණය කර ඇති ආගමික නායකයින්ගේ පිටුබලය ලබන බලවත් ෂියා මුස්ලිම් දේශපාලන කණ්ඩායම් මගිනි. එහි බලපෑම් හමුවේ ඉරාක පාර්ලිමේන්තුව පසුගිය අප්‍රේල් මාසයේදී පාර්ලිමේන්තුව දැඩි LGBTQ+ විරෝධී නීතියක් සම්මත කළේය.
ඉරාක විවාහ නීති
යෝජිත සංශෝධන මගින් දැනට සිවිල් උසාවිවල එකම වසම වන විවාහය ඇතුළු පවුල් නීතියේ ගැටලු සම්බන්ධයෙන් ආගමික උසාවි වෙත හැරීමට ඉරාක වැසියන්ට ඉඩ සැලසේ. එය ජාතික නීතිවලට පටහැනිව, ෂරියා හෝ ඉස්ලාමීය නීතිය පිළිබඳ ඔවුන්ගේ අර්ථ නිරූපණයට අනුව පූජකයන්ට පාලනය කිරීමට ඉඩ සලසයි. සමහර පූජකයන් ඉරාකයේ බොහෝ ෂියා ආගමික බලධාරීන් විසින් අනුගමනය කරන ඉස්ලාමීය නීතියේ ජෆාරි පාසල (Jaafari school of Islamic) යටතේ නව යොවුන් වියේ හෝ වයස අවුරුදු 9 ට අඩු ගැහැණු ළමයින් විවාහ කර දීමට ෂරියා නීතිය අර්ථකථනය කරයි.
1959 දී සම්මත කරන ලද ඉරාකයේ පුද්ගලික තත්ත්‍ව නීතිය (personal status law) බොහෝ දුරට කාන්තා සහ ළමා අයිතිවාසිකම් ආරක්ෂා කරන ශක්තිමත් පදනමක් ලෙස පුළුල් ලෙස සැලකේ. එය නීත්‍යානුකූල විවාහ වයස අවුරුදු 18ක් ලෙස නියම කර ඇතත්, එය අවුරුදු 15ක් තරම් කුඩා ගැහැණු ළමයෙකුට දෙමාපියන්ගේ කැමැත්ත සහ දැරිය වැඩිවියට පත්වී ඇති බවට සහ ඔසප් වීම සිදුවී ඇති බවට වෛද්‍ය සාක්ෂි සහිතව විවාහ වීමට ඉඩ සලසයි. රාජ්‍ය අධිකරණයෙන් පිටත විවාහ තහනම් විය. තවමත්, බලාත්මක කිරීම ලිහිල් ය. දූෂණය නිසා හෝ විවාහය දැනටමත් අවිධිමත් ලෙස සිදු වී ඇති නිසා තනි තනි විනිසුරුවන් සමහර විට බාල විවාහ අනුමත කරයි.
යෝජිත සංශෝධන ඉදිරිපත් කළ පාර්ලිමේන්තු මන්ත්‍රී Raed al-Maliki කියා සිටියේ රාජ්‍යය තවමත් ආරක්ෂාව සපයන බවත් අවම විවාහ වයස් සීමාවක් පිළිබඳව තවමත් සාකච්ඡා පැවැත්වෙන බවත්ය. වයස “වත්මන් නීතියට ඉතා සමීප වනු ඇත,” අල්-මලිකි AP පුවත් ඒජන්සියට පැවසීය.
ඉරාක කාන්තාවන්ගෙන් දැවැන්ත විරෝධයක්
බොහෝ ඉරාක කාන්තාවන් පාර්ලිමේන්තුවෙන් පිටත විරෝධතා පවත්වමින් සහ සමාජ මාධ්‍යවල වෙනස්කම් වලට එරෙහිව ප්‍රචාරක කටයුතුවල නියැලී ඇත. “වසර 1,500ක් රට නැවත ගෙන එන නීතියක් නීතිගත කිරීම ලැජ්ජා සහගත කාරණයකි … අවසන් හුස්ම තෙක් අපි එය ප්‍රතික්ෂේප කරන්නෙමු,” අගෝස්තු මාසයේ පැවති විරෝධතාවකදී දුසිම් ගණනක් අතර ක්‍රියාකාරිනියක වන Heba al-Dabbouni ඇසෝසියේටඩ් ප්‍රෙස් වෙත පැවසුවාය.
“ඉරාක පාර්ලිමේන්තුවේ කාර්යය වන්නේ සමාජයේ සම්මතයන් ඉහළ නංවන නීති සම්මත කිරීමයි.” ඇය පෙන්වා දුන්නාය.
කොන්සර්වේටිව් නීති සම්පාදකයින් පවසන්නේ මෙම වෙනස්කම් මිනිසුන්ට සිවිල් හෝ ආගමික නීතිය භාවිතා කරන්නේද යන්න තේරීමක් ලබා දෙන අතර ඔවුන් ලෞකික, බටහිර බලපෑම්වලින් පවුල් ආරක්ෂා කරන බවට තර්ක කරන බවයි. හියුමන් රයිට්ස් වොච් ඉරාක පර්යේෂක සාරා සන්බාර් පැවසුවේ මෙම වෙනස්කම් සැමියාගේ මනාපයට ප්‍රමුඛත්වය දෙන බවයි. “ඉතින්, ඔව්, එය තේරීමක් ලබා දෙයි, නමුත් එය පළමුව සහ ප්‍රධාන වශයෙන් පිරිමින්ට තේරීමක් ලබා දෙයි.”
පළමු වතාව නොවේ
පසුගිය දශකය තුළ එවැනි සංශෝධන යෝජනා කළ පළමු අවස්ථාව මෙය නොවේ. නමුත් දැන් ෂියා පක්ෂ ඔවුන් පිටුපසින් වඩාත් ඒකාබද්ධ වී ඇත. Carnegie Middle East Center හි සගයෙකු වන හරිත් හසන් පවසන්නේ පසුගිය දශක දෙක තුළ රට තුළ ඇති වූ බොහෝ ගැටුම් කෙරෙහි අවධානය යොමු කළ ෂියා පක්ෂවලට මීට පෙර විවිධ ප්‍රමුඛතා තිබූ බවයි. සංස්කෘතික කාරණා සම්බන්ධයෙන් ඔවුන් අතර “දැන් යම් ආකාරයක සම්මුතියක් ඇත”, ඔහු පැවසුවේ නව සංශෝධන ඉරාකයේ “ආයතනික නිකායවාදය” ඇති කරන බවත් සිවිල් උසාවි දුර්වල කළ හැකි බවත්ය.
“විවාහය, උරුමය, දික්කසාදය හැසිරවීම ආගමික නිලධාරීන්ට ඇති අයිතිය බවත්, අධිකරණයට මෙය අභියෝගයට ලක් කළ නොහැකි බවත් ඔවුන් පවසන විට, ඔබ සමාන්තර අධිකාරී දෙකක් නිර්මාණය කරයි. මෙය රට තුළ ව්‍යාකූලත්වයක් ඇති කරයි.” ඔහු පැවසුවේය.
දැන් ඉරාකයේ අර්ධ ස්වයං පාලන කුර්දි කලාපයේ IrbiI හි ජීවත් වන Saadoun, ඉරාකයේ කාන්තාවන් සහ ගැහැණු ළමයින් ගැන ඇය බිය වන බව පැවසුවාය. “පුද්ගලික තත්ව නීතියේ නව සංශෝධන බොහෝ කුඩා ගැහැණු ළමයින්ගේ සහ පරම්පරා ගණනාවක අනාගතය විනාශ කරනු ඇත,” ඇය පැවසුවාය.
