මට ප්‍රශ්න නැතුවා නොවේ. නිමක් නැති ප්‍රශ්න සහ අභියෝග, සිත් වේදනා ද තිබේ. එහෙත් ‘සතුට‘ ඇත්තේ මා තුළ යැයි විශ්වාස කරන නිසා මා මට පාලනය කළ නොහැකි දේ ගැන වැඩි තැකීමක් කරන්නේ නැත.
එහෙත් මගේ සුරතලිය, මිතුරිය සම්බන්ධයෙන් මට එසේ සිටිය නොහැකිය. ඇය මා සමග ජීවිතය බෙදා ගන්නා අතර දුක – සැප දෙකෙහිදීම මා සමග කිසිම වෙනසකින් තොරව සිටී. එහෙත් මා ආත්මාර්ථකාමී විය යුතු නැත. මම ඇය ගැන සිතමි. ඇය ‘සතුටින් සිටිනවාද ?‘ කියා සිතමි.
එහෙත් මට මගේ හිතවතා සතුටින් සිටිනවා දැයි නිශ්චිතව දැන ගැනීමට ක්‍රමයක් නැත. මා දැන සිටින ප්‍රමාණය කිසිසේත්ම ප්‍රමාණවත් ද නැත. ඉතිං මා මේ ගැන සොයා බැලිය යුතු නැද්ද ? සැබවින් ම මා ඒ ගැන දැනගත යුතුය. ඉතිං ! ඔබ දැන් මෙතැන් සිට මගේ කතාව කියවිය යුතුය. ඊට පසුව ඔබ තුළ පුදුමාකාර වෙනසක්, සැහැල්ලුවක් ඇති වන බව නම් නිසැකය.
අවුරුදු නවයක් වයසැති ක්ලියෝ මීට වසර හයකට පෙර මා සමඟ මුලින්ම නිවසට පැමිණි විට ඇය කනස්සල්ලට පත් වූ අතර පඩිපෙළ භාවිතා කරන්නේ කෙසේදැයි නොදැන සිටියා ය. කාලයක් යද්දී අපි ඒ බාධක දෙකම ජයගත්තා. ඇගේ ප්‍රධාන අවශ්‍යතා වන්නේ අපගේ මහල් නිවාසයට යාබද උද්‍යානයේ සෙල්ලම් කරන බල්ලන් සමග නිදා ගැනීම සහ කෑගැසීමයි, මේ දෙකම ඇය බොහෝ විට කරයි. “ඒත් ඇය සතුටින්ද?” ඇය ඇඳේ දිගා වී සිටින විට, ගොරවන සහ කෙඳිරිගාමින් සිටින ආකාරය දකින විට මට සිතේ.
මිනිසුන් දිගු කලක් තිස්සේ සුනඛයන් කෙරෙහි දැඩි ඇල්මක් දක්වයි. අපි මුලින්ම වෘකයන් හීලෑ කළෙමු. (එක්කෝ වසර 10,000කට හෝ 30,000කට පෙර). ඊජිප්තු පාරාවෝවරුන් තම ආදරණීය සුනඛයන්ට රාජකීය භූමදානය ලබා දුන් බවට වාර්තා ඇති අතර මෙසපොතේමියානු නිවාසවල ඇති ඵලකවල ඔවුන්ගේ අයිතිකරුවන් ආපසු එනතුරු බලා සිටින පක්ෂපාතී සුනඛයන් නිරූපණය කරයි.
වසංගතයේ මැද, අපගේ උද්යෝගය ඉහළම තලයකට ළඟා විය. පසුගිය වසර දෙක තුළ කුටුම්භ මිලියන 23කට වඩා සුරතල් සතෙකු හදාගෙන ඇත. එක්සත් රාජධානියේ, වසංගතයේ පළමු වසර තුළ පමණක් පවුල් මිලියන 3.2ක් සුරතල් සතෙකු ලබා ගත්හ.
ඒ කියන්නේ මගේ බල්ලාගේ සතුට සහ යහපැවැත්ම ගැන පුදුම වෙන්නේ මම විතරක් නෙවෙයි. ඉතින් මම විශේෂඥයින්ගෙන් ඇහුවා ‘මගේ බල්ලා සතුටින් සිටිනවාදැයි ඔබට කියන්න පුළුවන් කොහොමද? ඔවුන් අසතුටින් සිටින්නේ නම්, ඔවුන්ට උපකාර කිරීමට කුමක් කළ හැකිද?‘ කියා.
මෙන්න විශේෂඥයා ලබා දුන් පිළිතුරු.
සන්තෝෂවත් බල්ලෙක් මොන වගේද ? – What does a happy dog look like?
බල්ලෙකුට හැඟෙන්නේ කෙසේදැයි සොයා ගැනීමට, ඔවුන්ගේ ශරීර භාෂාව කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන්න.
“බල්ලන් ඔවුන්ගේ හැසිරීම් තුළින් ඔවුන්ගේ හැඟීම් පෙන්වයි, මන්ද ඔවුන්ට හැඟෙන ආකාරය වචනවලින් අපට පැවසිය නොහැකියි” සහතික ලත් වෘත්තීය සුනඛ පුහුණුකරුවෙකු වන ලින්ඩ්සේ හැම්රික් පවසයි.
සන්තෝෂවත් බල්ලෙකුට ලිහිල්, විවෘත ශරීර භාෂාවක් ඇත. විවෘත මුඛයක්, ලිහිල් ලෙස සෙලවෙන, උස් වූ වලිගය, ලිහිල් ඇස් සහ කන් ඒ අතර ප්‍රධාන වේ.ෙ
“ඒක තමයි මේ ඉක්මන්, ශක්තිමත් කෙටි අඩි තබමින් ගොඩක් දුවන එක. ඔබේ බල්ලා එසේ කරන්නේ නම් එය හොඳ සලකුණක්” හැම්රික් පෙන්වා දෙයි.
ඔහු පවසන්නේ ප්‍රීතිමත් සුනඛයෙකු තම හිමිකරු සමඟ ඇවිදීමේදී නිතිපතා “පරීක්ෂා කර” මඟ පෙන්වීම සහ මඟ පෙන්වීම සඳහා ඔවුන් දෙස බලා සිටින බවයි.
“එය තම අයිතිකරු සමඟ හොඳ සම්බන්ධයක් ඇති ප්‍රීතිමත් බල්ලෙකුගේ ලකුණයි,” ඔහු පවසයි.
අසතුටුදායක බල්ලෙක් මොන වගේද? / What does an unhappy dog look like?
අනෙක් අතට, අසතුටුදායක බල්ලෙක් වඩා වසා දමා ඇති බවක් පෙනේ.
වොෂින්ටන් ඩීසී හි Instinct Dog Behavior & Training හි හැසිරීම් උපදේශක සහ සම හිමිකාරිනියක වන Ciera Moberg පවසන පරිදි පැහැදිලි සංඥා කිහිපයක් තිබේ. බල්ලා තම වලිගය ඇලවීම, කන් පිටුපසට ගැනීම හෝ ගොරවීම මෙයට ඇතුළත් වේ.
නමුත් වඩා සියුම් ඇඟවුම් ද තිබිය හැකිය. ඇය පවසන පරිදි, නොසන්සුන් සිරුරේ ඉරියව්ව, ඔවුන්ගේ ඇස්වල සුදු පැහැය (“තල්මසුන්ගේ ඇස / whale eye ” ලෙසද හැඳින්වේ), ඇඹරීම, නාසය ලෙවකෑම, පාදයක් එසවීම, ඔවුන්ගේ හිස හෝ ශරීරය ඉවතට හැරවීම හෝ දැඩි ලෙස ඔවුන්ගේ බඩ නිරාවරණය කිරීම.
ඔබ මෙම හැසිරීම් ඉඳහිට දකින්නේ නම්, එය ප්‍රධාන වශයෙන් සැලකිලිමත් වීමට හේතුවක් නොවේ. මිනිසුන් මෙන්, කිසිම බල්ලෙක් සෑම විටම සතුටු නොවේ.
Feichtner පවසන පරිදි, “මෙයින් අදහස් වන්නේ ඔබේ බල්ලා අසතුටින් සිටින බව නොවේ. නමුත් වෙනත් ආතති සහගත ශරීර භාෂාව සමඟ නිතර නිතර ඇඹරීම බල්ලෙකුට කනස්සල්ලට හෝ අනාරක්ෂිත බවක් දැනෙන බවට ලකුණක් විය හැකියි’’
Feichtner ඔබේ බල්ලා ඔබේ නිවස වටා ගමන් කරන ආකාරය සටහන් කිරීමට නිර්දේශ කරයි. ඔවුන් බොහෝ වේගයෙන් ගමන් කරනවාද? ඔවුන්ගේ වියරු බවක් පෙනේද? ඔවුන් උදාසීනද, නැතහොත් ඔවුන් නිතර යහන් සහ මේස යට සැඟවී සිටිනවාද ?
“ඔහු එසේ කරන්නේ නම් ඔහු නිසැකවම ‘සතුටු බල්ලෙක්‘ නොවේ,” ඔහු පවසයි.
බල්ලෙකු සතුටු කරන්නේ කුමක්ද? / What makes a dog happy?
Feichtner ට අනුව, බල්ලෙකුගේ සමස්ත සතුටට දායක වන විශාලතම කරුණු දෙක ව්‍යායාම සහ ක්‍රීඩා කිරීමයි.
ව්‍යායාම කිරීම යන්නෙන් අදහස් කරන්නේ සුනඛ උද්‍යානයකට ගොස් ඔබ ඔබේ දුරකථනය දෙස බලන විට ඔබේ බල්ලාට දිවීමට ඉඩ දීම නොවේ. “බල්ලන් බහුතරයකට සුනඛ උද්‍යාන භයානක අදහසක්. ඒ වෙනුවට, පිටත ඇවිදින්න හෝ පුහුණු සැසියක් උත්සාහ කරන්න. අස්ථිර පුහුණුව තුළින් ලැබෙන මානසික උත්තේජනය මිනිසුන් අවතක්සේරු කරනවා” Feichtner පවසයි.
පැහැදිලි ව්‍යුහය සහ මායිම් සුනඛයින්ට සතුටක් සහ ආරක්ෂිත බවක් දැනීමට උපකාරී වේ.
ඔබේ බල්ලා කැමති කුමන ආකාරයේ ව්‍යායාම, ක්‍රීඩා සහ සමාජ අන්තර්ක්‍රියා ගැන අවධානය යොමු කරන්න. “සෑම බල්ලෙකුටම විවිධ අවශ්‍යතා සහ මනාපයන් තිබෙනවා. ඔබේ බල්ලා සෑහීමකට පත්වන බව සහතික කර ගැනීම සඳහා සියලු දෙනාටම ගැලපෙන ප්‍රවේශයක් නැහැ” මොබර්ග් පවසයි.
ඔබ ඔබේ බල්ලාගේ මනාපයන් දැනගත් පසු, ඔවුන් වෙනුවෙන් පෙනී සිටීම වැදගත් වේ.
“අපේ බල්ලන් යම් දෙයකට ප්‍රතිචාර දක්වන විට අපට ස්වයංක්‍රීය ලැජ්ජාවක් දැනෙනවා,” හැම්රික් පවසයි. ඒ වෙනුවට, අයිතිකරුවන් තම බල්ලා අපහසුතාවයට පත් කරන්නේ කුමක් දැයි සොයා බැලීමට උත්සාහ කළ යුතු බවත්, ඔවුන්ට උදව් කිරීමට හැකි දේ කළ යුතු බවත් ඇය පවසයි.
ඔබේ බල්ලා විශාල, ඝෝෂාකාරී පුද්ගලයින්ගේ කණ්ඩායම් අසලදී නොසන්සුන් නම් (උදාහරණයක් ලෙස) අමුත්තන් පැමිණෙන විට ඔබට ඔවුන්ව වෙනම කාමරයක තබා ගත හැකිය.
“අපේ බල්ලා වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට අපට ඇති හැකියාව අවසානයේ අපගේ බල්ලා සතුටු කරනවා. මන්ද එයින් අදහස් කරන්නේ ඔවුන්ට අපව විශ්වාස කළ හැකි බවයි,” ඇය පවසයි.
ඔබේ බල්ලා අසතුටුදායක නම් ඔබ කළ යුත්තේ කුමක්ද? – What should you do if your dog is unhappy?
ඔබේ බල්ලා හදිසියේම අසතුටින් හෝ ආතතියෙන් පෙළෙන බවක් පෙනෙන්නට තිබේ නම්, කළ යුතු පළමු දෙය නම් එම සෞඛ්‍යය ගැටලු ඉවත් කිරීමයි. “ඔබේ බල්ලාගේ හදිසි නිෂේධාත්මක හැසිරීම් වෙනසක් ඔබ දුටුවහොත්, වහාම ඔබේ පශු වෛද්‍යවරයා අමතන්න” යනුවෙන් මොබර්ග් පවසයි.
ඔබ ඔබේ බල්ලා නිරෝගී බව තහවුරු කළ පසු, Feichtner අයිතිකරුවන්ගෙන් ඉල්ලා සිටින්නේ තම දරුවන්ව කුල්මත් කිරීමට ඇති ආශාවට විරුද්ධ වන ලෙසයි. ඇත්ත වශයෙන්ම ඔහු පවසන්නේ ඔබ බොහෝ විට කළ යුත්තේ හරියටම ප්‍රතිවිරුද්ධ දේ බවයි.
“ඔබේ බල්ලා අසතුටින් සිටින්නේ නම් ඒ ඔබ ඔවුන්ට ප්‍රමාණවත් තරම් ආදරය නොකරන නිසා නොවන බව මට සහතික විය හැකියි” ඔහු පවසයි. ඒ වෙනුවට ඔබේ බල්ලා කනස්සල්ලෙන්, බියෙන් හෝ නැති වී ගියහොත්, පැහැදිලි දින චර්යාවක් හෝ වැඩි පුහුණුවක් වැනි තවත් ව්‍යුහයක් සැපයීමට ඔවුන්ට අවශ්‍ය විය හැකිය. විකල්පයක් ලෙස ඔවුන්ට තවත් අක්‍රීය කාලයක් අවශ්‍ය විය හැකිය. ඔවුන්ට කූඩයක හෝ නිස්කලංක අවකාශයක විවේක ගැනීමට ඉඩ දෙන්න.
ඔබට අධික වෙහෙසක් දැනේ නම් වෘත්තීය පුහුණුකරුවෙකු වෙත යන ලෙස විශේෂඥයින් නිර්දේශ කරයි.
ද ගාර්ඩියන් ඇසුරිණි.
සකස් කළේ – මධූ වික්‍රමසිංහ
