ඩිමෙන්ශියාවෙන් පෙළෙන වයස්ගත රෝගියෙකුට ක්ෂණික ආහාර දාමයක් අනුකරණය කරන සත්කාර සපයන්නෙකු / care provider විසින් “ව්‍යාජ” බර්ගර් නිර්මාණය කිරීම පිළිබඳ පුවතක් ප්‍රකාශයට පත් කිරීමෙන් පසු මෑතකදී සමාජ මාධ්‍යවල මතභේදයක් ඇති විය. ඩිමෙන්ශියාවෙන් පෙළෙන මෙම පුද්ගලයා බර්ගර් ලෝලියෙකු වූ අතර ඔහු බර්ගර් එකක් හැර කිසිවක් අනුභව කිරීම ප්‍රතික්ෂේප කළේය. මෙම ඩිමෙන්ශියා රෝග ලක්ෂණය සහිත රෝගීන්ට මන්දපෝෂණය සහ සමාජ හුදකලා වීමේ අවදානමක් ඇත. නමුත් ව්‍යාජ බර්ගර් ප්‍රවේශයේ විවේචකයින් එය සංජානන දුර්වලතා සහිත අවදානමට ලක්විය හැකි පුද්ගලයෙකු රැවටීමක් ලෙස නම් කර ඇත.
ඩිමෙන්ශියාව / Dementia යනු අපගේ මතකයන් ක්‍රමක්‍රමයෙන් පැහැර ගන්නා රෝගයකි. එහි බොහෝ ආකාර ඇති නමුත්, එය කෙටි කාලීන මතකය නැවත කැඳවීම සඳහා සාමාන්‍ය වේ. (මෑත පැය හෝ දින තුළ සිදු වූ දෙයක් පිළිබඳ මතකය) ඩිමෙන්ශියාව වර්ධනය වන විට මිනිසුන් වැඩි වැඩියෙන් “අතීතයේ ජීවත් වීමට” පැමිණිය හැකිය. මන්ද දුරස්ථ මතකයන් පුද්ගලයාට ප්‍රවේශ විය හැකි එකම මතකයන් බවට පත්වේ. එබැවින් ඩිමෙන්ශියාවේ මැද හෝ පසු අවධියේ සිටින පුද්ගලයෙකුට ලෝකයට සම්බන්ධ විය හැක්කේ පෙර පැවති ආකාරයට මිස අද පවතින ආකාරයට නොවේ. මෙය සදාචාරාත්මක රැකවරණය ඉතා අභියෝගාත්මක විය හැකිය.
බොරු කියන එක වැරදිද?
ආචාරධාර්මික ප්‍රවේශයන් සම්භාව්‍ය වශයෙන් දරන්නේ නිශ්චිත ක්‍රියාවන් ප්‍රතිවිපාක නොතකා සදාචාරාත්මක නිශ්චිත බව ය. මෙම සදාචාරාත්මක නිරපේක්ෂත්වයට අනුකූලව, සෑම විටම බොරු කීම වැරදිය.
නමුත් මෙම ආචාරධාර්මික ප්‍රවේශය ඩිමෙන්ශියාවෙන් පෙළෙන වයෝවෘද්ධ කාන්තාවක් සඳහා අවශ්‍ය වනු ඇත.
විපත්තිය යනු පුද්ගලයාට හෝ අන් අයට අනතුරක් කළ හැකි හැසිරීම් කැළඹීම් සමඟ විය හැකි ප්‍රතිඵලයකි. පුද්ගලයාගේ මතකය ඔවුන්ගේ ජීවිතයේ යම් මොහොතකට පෙර, තම සහකරු ජීවතුන් අතර සිටියදී නැවත පැමිණ ඇත. එවැනි පුද්ගලයෙකුට තම සහකරු හෝ සහකාරියගේ මරණය ගැන මෘදු ලෙස දැනුම් දීම ඔවුන් කම්පනයට පත් කිරීමකි.
තව ද ඔවුන්ට දැන් පවසා ඇති දේ පිළිබඳ මතකය ඉක්මනින් මැකී යාමට ඉඩ ඇති අතර ප්‍රශ්න කිරීම ඉක්මනින් ආරම්භ විය හැකිය. සත්‍යය නැවත ඉදිරිපත් කරන්නේ නම්, නැවත කම්පන චක්‍රය දිගටම පවතී.
වෙනස් ප්‍රවේශයක්
බොහෝ නීති නිරපේක්ෂ ආචාර ධර්ම සඳහා උදාහරණ වේ. සෑම විටම නීතියට අවනත විය යුතුය. තම දරුවා බාලාංශයෙන් රැගෙන යාමට කඩිමුඩියේ සිටියත් නැතත් වේග සීමාවට ඉහළින් රිය පැදවීම දඬුවම් ලැබීමට ඉඩ ඇ
ප්‍රායෝගික ආචාර ධර්ම සමහර ක්‍රියාවන් සැමවිටම සදාචාරමය වශයෙන් හරි හෝ වැරදි යන සංකල්පය ප්‍රතික්ෂේප කරයි. ඒ වෙනුවට, ක්‍රියාවන් ඇගයීමට ලක් කරනු ලබන්නේ ඒවායේ “ප්‍රයෝජනවත්” සහ සමාජ ප්‍රතිලාභ, මනුෂ්‍යත්වය, අනුකම්පාව හෝ අභිප්‍රාය අනුව ය.
වයෝවෘද්ධ රැකවරණ පනත (මෙය ක්‍රියාත්මක වන්නේ ඕස්ට්‍රේලියාවේය) යනු වයස්ගත රැකවරණ සපයන්නන්ගේ ක්‍රියා මඟ පෙන්වීම සඳහා අදහස් කරන නීති මාලාවකි. නිදසුනක් වශයෙන්, මනෝචිකිත්සක ඖෂධ (මනසට සහ මනෝභාවයට බලපාන ඖෂධ) ඩිමෙන්ශියාවේ හැසිරීම් සහ මානසික රෝග ලක්ෂණ කළමනාකරණය කිරීමේ “අවසාන විසඳුම” විය යුතු බව මෙම පනත පවසයි. ඒ වෙනුවට, “හොඳම භාවිතය” යන්නෙන් අදහස් වන්නේ එය සිදුවීමට පෙර හැසිරීම වැළැක්වීමයි. රැකබලා ගන්නෙකුගේ ක්‍රියාවක් හැසිරීමේ බාධාවකට හේතු විය හැකි බව යමෙකුට සාධාරණ ලෙස පුරෝකථනය කළ හැකි නම්, එය හොඳම භාවිතය හමුවේ නිෂ්ක්‍රිය වෙයි.
ඔබට බොරුවකින් වැළකී සිටීමට නොහැකි වූ විට කුමක් කිව යුතුද?
එසේ නම්, තම ස්වාමිපුරුෂයා සොයන කාන්තාව ළං වූ විට හොඳම ප්‍රතිචාරය වන්නේ කුමක්ද?
මෘදු විමසීම් යටින් පවතින චිත්තවේගීය අවශ්‍යතාවයක් අනාවරණය කර ගැනීමට උපකාරී වන අතර එම අවශ්‍යතාවය සපුරාලීම සඳහා රැකබලා ගන්නන් නිවැරදි දිශාවට යොමු කරන්න. සමහර විට ඇයට තනිකමක් හෝ කනස්සල්ලක් දැනෙන අතර ඇගේ සැමියා සිටින ස්ථානය කෙරෙහි අවධානය යොමු කර තිබේද? දක්ෂ උපස්ථායකයෙකුට ඔවුන්ගේ ප්‍රතිචාරය සකස් කර, (ඇය සමඟ සම්බන්ධ වීමට) සමහර විට මතකයන් සිහිපත් කිරීමට සහ ක්‍රියාවලියේදී සැනසිල්ලේ හැඟීමක් ලබා දිය හැකිය.
මෙම ප්‍රවේශය ඩිමෙන්ශියා මාර්ගෝපදේශනය සමඟ සමපාත වේ, රැකබලා ගන්නන් හෝ ආදරණීයයන් එවැනි අවස්ථා වලදී විමසීම් හතරක් භාවිතා කළ හැකිය.
- සැලකිල්ල පිළිගන්න (“ඔහු මෙහි සිටිනවාට කැමති බව මට පැවසිය හැක”)
- විකල්පයක් යෝජනා කරන්න (“ඔහුට දැන් පැමිණිය නොහැක.”)
- සහතිකයක් ලබා දෙන්න (“මම මෙහි සිටින අතර බොහෝ මිනිසුන් ඔබ ගැන සැලකිලිමත් වේ.”)
- අවධානය නැවත යොමු කරන්න (“සමහර විට එළිමහනේ ඇවිදීම හෝ තේ කෝප්පයක්?”)
මෙම විමසීම් සාර්ථක වීමට හෝ අසාර්ථක වීමට හැකිය. එබැවින්, නැවත නැවත ප්‍රශ්න කිරීම් සහ උත්සන්න වන විපත්ති හමුවේ, “කරදර නොවන්න, ඔහු ඉක්මනින් ආපසු එනු ඇත” වැනි අවිශ්වාසයක් තත්වයන් තුළ වඩාත්ම මානුෂීය ප්‍රතිචාරය විය හැකිය.
විවිධ යථාර්ථයන්
ඩිමෙන්ශියා රෝගයෙන් පෙළෙන පුද්ගලයෙකු සමඟ ඔබට කිසි විටෙකත් ආරවුලක් ජය ගත නොහැකි බව බොහෝ විට කියනු ලැබේ. බොහෝ කාලයක් විවිධ යථාර්ථයන් ගැන සාකච්ඡා වෙමින් පවතී. එබැවින්, ඩිමෙන්ශියා රෝගයෙන් පෙළෙන කෙනෙකුට “මවා පෙන්වන” බර්ගර් එකක් ලබා දීමෙන් ඔවුන්ගේ මනාපයන් තෘප්තිමත් කිරීමට, ප්‍රීතිය ගෙන දීමට, මන්දපෝෂණයේ අවදානම අවම කිරීමට, සමාජ ක්‍රියාකාරකම් වැඩි දියුණු කිරීමට සහ ඖෂධ භාවිතයෙන් තොරව හැසිරීම් බාධාවක් වළක්වා ගත හැකිය. මෙය සදාචාරාත්මක වශයෙන් නිවැරදි ප්‍රවේශයක් ලෙස පෙනේ. සමහර අවස්ථාවලදී, අවසානය ක්‍රම සාධාරණීකරණය කරයි.
සටහන – Steve Macfarlane, සායනික සේවා ප්‍රධානී, Dementia Support Australia, සහ මනෝ වෛද්‍ය සහකාර මහාචාර්ය මොනෑෂ් විශ්ව විද්‍යාලය
මූලාශ්‍රය – mydr.com.au
