ඉරුවාරදය / Migraine යනු ජානමය වශයෙන් මැදිහත් වූ ප්‍රාථමික හිසරදය ආබාධයක් වන අතර, එය නව යොවුන් වියේදී හට ගෙන වයස අවුරුදු 30-50 දක්වා කාලය තුළ නිතර නිතර හා දරුණු වේ.
රෝගයේ බරපතලකම තීරණය කිරීමේදී ජීවන රටා සාධක වැදගත් කාර්යභාරයක් ඉටු කරයි. ඒවා අතර ප්‍රධාන වන්නේ අධික ආතති මට්ටම්, උග්‍ර හා නිදන්ගත නින්ද නොලැබීම, අක්‍රමවත් ආහාර පුරුදු සහ තිර නැරඹීමේ කාලය වැඩි වීමයි.
විශේෂඥ වෛද්‍ය ප්‍රමෝද් ක්‍රිෂ්ණන් පවසන පරිදි, තරුණ පුද්ගලයින් මෙම දුර්වල ජීවන රටා පිළිවෙත් බොහොමයක් ප්‍රදර්ශනය කිරීමට නැඹුරු වන අතර එම නිසා නිතර නිතර දරුණු හිසරදයෙන් පීඩා විඳිති, එහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඵලදායිතාව නැතිවීම සහ දුර්වල ජීවන තත්ත්වය ඇති වේ. දුර්වල ජීවන රටා තේරීම් වලට මුහුණ දීමට අපොහොසත් වීමෙන් මෙම පුද්ගලයින් තුළ එපිසෝඩික් ඉරුවාරදය / episodic migraines බොහෝ විට නිදන්ගත ඉරුවාරදය / chronic migraines බවට පරිවර්තනය වන්නේ මන්දැයි පැහැදිලි වේ. නිදන්ගත ඉරුවාරදය ප්‍රතිකාර කිරීම වඩා දුෂ්කර වන අතර දිගු කාලීන ඖෂධ අවශ්‍ය වේ.
ඉරුවාරදය ඇති රෝගීන් සංඛ්‍යාව කාන්තාවන්ගෙන් 20%ක් සහ පිරිමින්ගෙන් 8%ක් ලෙස නියතව පැවතුන ද, ජීවන රටා සාධක හේතුවෙන් තරුණ ජනගහනය තුළ ඉරුවාරදයේ වාර ගණන සහ බරපතලකම සහ නිදන්ගත ඉරුවාරදය ඇති රෝගීන්ගේ අනුපාතය වැඩි වෙමින් පවතී.
නිවැරදි ජීවන රටාවක් සහ නිසි ආතති කළමනාකරණය කෙරෙහි අවධානය යොමු කිරීමෙන් බොහෝ දෙනෙකුට ඖෂධ නොමැතිව ඉරුවාරදය ඉතා ඵලදායී ලෙස පාලනය කළ හැකිය.
බහු ස්ක්ලේරෝසිස් (Multiple Sclerosis – MS)
බහු ස්ක්ලේරෝසිස් යනු මධ්‍යම ස්නායු පද්ධතියේ නිදන්ගත ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ ආබාධයක් වන අතර එය දරුණු ආබාධිතභාවයට සහ දුර්වල ජීවන තත්ත්වයට හේතු විය හැකිය. මෙය ජීවිතයේ තුන්වන සිට හතරවන දශකය තුළ උච්චතම අවස්ථාවට පැමිණෙන තරුණ වැඩිහිටියන්ගේ රෝගයකි.
ශ්‍රී ලංකාවේ ද මෙම රෝගය ඇතිවීමේ ප්‍රවණතාව ඉහළ යමින් පවතී, නමුත් මේ සඳහා හේතු තවමත් පැහැදිලි නැත. අධික මේද, අඩු තන්තු සහිත ආහාර, ගෘහස්ථ උදාසීන ජීවන රටාවන් නිසා විටමින් D ඌනතාවය, නිදන්ගත අධික ආතති මට්ටම්, පරිසර දූෂණය, ආහාර දාමයේ රසායනික දූෂණය සහ නිදන්ගත නින්ද නොලැබීම යන සාධක විය හැකි පැහැදිලි කිරීම් ලෙස සැලකේ.
ඉතා ඵලදායී රෝග වෙනස් කිරීමේ ප්‍රතිකාර දැන් ලබා ගත හැකි වුව ද, යහපත් ජීවන රටා පිළිවෙත් මෙම ස්වයං ප්‍රතිශක්තිකරණ රෝගය පාලනය කිරීමේ වැදගත් ක්‍රමයක් ලෙස පවතී.
අවධානය අඩුවීමේ අධි ක්‍රියාකාරීත්වයේ ආබාධය (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – ADHD)
අවධානය අඩු කිරීමේ අධි ක්‍රියාකාරීත්වයේ ආබාධය (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – ADHD) අතීතයට වඩා තරුණ වැඩිහිටියන් තුළ බොහෝ විට හඳුනා ගත හැකිය. මෙය වඩා හොඳ දැනුවත්භාවය, මානසික සෞඛ්‍ය සේවා සඳහා වඩා හොඳ ප්‍රවේශයක් සහ සමාජ අපකීර්තිය අඩු වීම නිසා රෝග විනිශ්චය සඳහා වැඩි විවෘතභාවයක් නිසා විය හැකිය. ADHD අධි ලෙස රෝග විනිශ්චය කරන අවස්ථා ද තිබේ.
ADHD බහුලව දක්නට ලැබෙන්නේ ළමුන් තුළ වුව ද, ජීවන අවශ්‍යතා වෙනස් වීම, අධික ආතති මට්ටම්, තිර කාලය වැඩි වීම සහ වේගවත් බහු කාර්යයන් මගින් රෝග ලක්ෂණ වසං වන විට එය තරුණ වැඩිහිටියන් තුළ පමණක් ප්‍රකාශ විය හැකිය. මෙහි ප්‍රතිඵලයක් ලෙස ඇමරිකා එක්සත් ජනපදය වැනි රටවල ADHD රෝග විනිශ්චය කරන ලද වයස අවුරුදු 18-30 අතර වැඩිහිටියන් සංඛ්‍යාව මෙම තත්ත්වයෙන් පෙළෙන දරුවන්ගේ සංඛ්‍යාව ඉක්මවා ගොස් ඇත.
